Biga Halk Müziği Kültürü: Kültürel Kaynaşmanın Müzikal Yansıması/Giriş
Giriş
Biga ilçesinin de yerleşiminde yer aldığı Biga yarımadası, Güney Marmara bölgesinde olup Çanakkale ilinin en büyük ilçesi konumundadır. İlçe olarak Biga coğrafi konum ve kapladığı alan ile önemli bir yerleşim merkezidir. Latince “iki atla çekilen iki tekerlekli araba” anlamında gelen Biga, verimli tarım alanları ve bölgesel ölçekteki sanayisiyle bölgeye ekonomik anlamda katkı sağlarken, sosyo-kültürel yapısıyla da önemli bir özelliğe sahiptir (Atalay ve Mortan, 2003: 189, akt. Yaşar, 2017). Çanakkale’ye 84 km mesafede bulunan Biga, Balıkesir ve Marmara bölgesi ile yakın bir etkileşim içindedir. İlçe sınırları içinde 2’si belde ve 109’u köy olmak üzere 111 yerleşim birimi ve 9 mahalle bulunan Biga, ilçe merkezinde ortalama altmış bin, köylerinde de kırk bin olmak üzere doksan-yüz bin civarında nüfus yaşamaktadır. Resmi kayıtlara göre nüfusun yüzde yetmiş kadarı çiftçilik, yüzde beşi esnaf ve sanatkarlık yüzde yedi kadarı da kamu görevlisi ve diğer meslek gruplarındandır (Biga Belediyesi, 2021). Biga’nın bulunduğu coğrafi konumunun bir geçiş alanı özelliğinde olması ilçenin zaman içerisinde birçok kültür ve kültürel değerle karşılaşmasını ve iletişim içine girmesini sağlamıştır. Özellikle sözlü gelenek başta olmak üzere maddi ve manevi kültür unsurları Biga’da bütünleşerek zengin ve renkli bir dokuyu meydana getirir (Erten, 2006: 157). Tarih boyunca bölgeye yerleşen topluluklar kültürel yapıyı çeşitlendirerek çok kültürlü bir yapının oluşmasını sağlamışlardır. İklim ve çevresel etkenlerin de yardımıyla artarak devam eden kültürel renklilik günümüze kadar gelmiştir.
Çanakkale ve içinde bulunduğu bölge ile benzer bir özellik gösteren Biga, tarihi çerisindeki yoğun demografik hareketlerle kültürel anlamda hızlı sayılabilecek bir dönüşüm içinde olmuştur. Özellikle “93 Harbi” olarak bilinen 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı, ardından 1897 Türk-Yunan ve 1912-1913 Balkan Savaşları olmak üzere, süreç içerisinde yaşanan göçlerle Çanakkale geneli ile birlikte Biga’nın nüfusu ve demografik yapısı da değişime uğramış, birçok yeni köy ve yerleşim biriminin oluşması ile birlikte sosyal, kültürel ve ekonomik hareketlilik de hız kazanmıştır (Atabay, 2008).
Sözlü kültür unsurlarının en önemlilerinden biri olan müzik de Biga ve çevresinde, söz konusu yerel-bölgesel çeşitliliğin göstergelerinden biridir. Yerleşik halkın oldukça uzun bir süre içinde oluşturduğu ezgisel birikiminin bir yönü Orta-Asya Türk kültürü izlerini taşırken, diğer yandan öncesiyle birlikte Troya’dan başlayıp Roma-Bizans kültürüyle devam eden farklı medeniyetlerin karışımı niteliğindedir. Buna Osmanlı dönemi içindeki demografik ve kültürel hareketlilik de eklendiğinde Biga müzik kültürü tüm bu bileşenlerin bir arada kaynaştığı yer olduğu görülür. Biga halk müziği kültürü ve yapısal özelliklerini böylesi bir sosyo-kültürel yapı içinde ele alınıp değerlendirmek yerinde olur. Zeybek, Karşılama, sözlü-sözsüz oyun ezgileri gibi türlerin halk müziği kültürünü oluşturduğu Biga, Çanakkale’nin bir ilçesi olmasının yanında, farklı kültürlerin bir araya gelerek kaynaştığı, demografik yapısı, kültürel zenginliği ve çeşitliliği anlamında özel bir yere sahiptir. Biga yarımadası olarak sahip olduğu bu özellik doğal olarak halk müziği kültürü içinde türkü ve ezgilerine de yansımış böylece bir yandan Kuzey Ege-Güney Marmara-Trakya-Balkan etkileşimi içinde yöreye münhasır bir müzik kültürü oluşmuştur. Yapılan çalışmalarda, Biga coğrafi sınırları içinde yer alan ve farklı zamanlarda ilçeye gelerek yerleşen toplulukların kendilerine has kültürel dokuyu muhafaza etmeye çalıştıkları, yanı sıra çevre unsurlarla etkileşimde bulunarak yeni-canlı bir kültür oluşturdukları görülmektedir.