Nutuk/14. bölüm/Osmanlı saltanatının lağvı kararının verildiği gün Teşkilât-ı Esasiye, Şer'iye ve Adliye Encümenlerinin müşterek ictimâı
Efendiler, 31 Teşrinievvel 338 günü Meclis ictimâ etmedi. Bugün Müdafaa-i Hukuk Grubu ictimâı oldu. Bu ictimâda, Osmanlı saltanatının lağvı zarurî olduğu hakkında beyânâtta bulundum. 1 Teşrinisani 338 günü Meclis ictimâında aynı mesele, uzun münakaşalara ma’rûz kaldı. Meclis’te de mufassal beyânâtta bulunmak lüzumunu hissettim (Ves. 264). İslâm ve Türk tarihinden bahsederek hilâfet ve saltanatın ayrılabileceğini, hâkimiyet ve saltanat-ı milliye makamının Türkiye Büyük Millet Meclisi olabileceğini, vakayi-i tarihiyeye müsteniden, izah ettim. Hulâgû’nun, Halife Mutasım’ı idam ederek dünya yüzünde, fiilen hilâfete hâtime verdiğini ve 924 tarih-i hicrîsinde Mısır’ı zapt eden Yavuz, orada unvanı halife olan bir mülteciye ehemmiyet vermeseydi, hilâfet unvanının, zamanımıza kadar miras kalmış bulunmayacağını, anlattım.
Bundan sonra, meseleye müteallik takrirler üç encümene: Teşkilât-ı Esasiye, Şer’iye ve Adliye Encümenlerine havale olundu. Bu üç encümen heyetinin bir araya gelip, bizim takip ettiğimiz maksada göre meseleyi hal ve intâc etmesi elbette, müşkil idi. Vaziyeti yakından ve bizzat takip etmek lâzım geldi.