Şener Şükrü YİĞİTLER
edebiyatında geniş bir yazar/şair karakter kadrosuna rastlanır (Parla: 2011). Ancak bu bolluğu edebiyat dışı sanat dallarında bulmak zordur. Yukarıda, tiyatro sanatına ve tiyatroculara duyduğu sevgi ve takdiri dile getirdiğimiz Güntekin gibi az sayıda edebiyatçı, sahne sanatlarının perde arkasını, sanatçıların yaratma, oluşturma ve yorumlama çilesini problem edinmiş eserler kaleme almışlardır. Bu incelemede ele alınan eserler, yayım yılı sırasıyla, şöyledir. Samipaşazâde Sezai-“Pandomima” (1892), Nahid Sırrı Örik-“Komedya-Trajedya” (1932), Halide Edip Adıvar-Sinekli Bakkal (1936), Osman Cemal Kaygılı- Aygır Fatma (1938), Sait Faik Abasıyanık-"Kumpanya” ve diğer öyküler (1951), Edip Cansever-"Şehre Gelen Palyaço” (1948), Turgut Uyar-“Tel Cambazının Tel Üstündeki Durumunu Anlatır Şiirdir” ve diğer şiirler (1959), Reşat Nuri Güntekin-Son Sığınak (1961), Tarik Buğra-İbiş'in Rüyası (1970), Haldun Taner-Sersem Kocanın Kurnaz Karısı (1971), Pınar Kür-Küçük Oyuncu (1977) ve Oğuz Atay-Oyunlarla Yaşayanlar (1985). Sahne sanatlarına dair eserleri öykü, roman, tiyatro ve son olarak şiir biçiminde türlerine göre ayırarak ve nitel bir analiz yöntemiyle değerlendirdiğimiz bu inceleme- de söz konusu içeriğe yer verdiği halde araştırma konusuna katkı sağlamayan eserlere kısaca değinilmiştir.
Öykü
“Pandomima”
Samipaşazâde Sezai'nin Küçük Şeyler''(1892) özellikle öykülerin içeriği bakımından Türk edebiyatında Batılı anlamda ilk öykü kitabıdır. “Pandomima” da kitaptaki bu tür öykülerin iyi bir örneğidir. Paskal adındaki pantomim sanatçısının fiziksel kusurları ve özgüven eksikliği nedeniyle sevdiği kadına açılamaması ve kadının bir süre sonra evlenmesi üzerine intiharını anlatan öykü, aslında bir “hüzünlü palyaço" anlatısıdır. Sahne sanatlarında "pagliaccio”, “pedrolino” ve “pierrot” isimleriyle bilinen bu tiplemenin kökenleri Avrupa'da 16'ncı yy'a kadar uzanır (Rudlin, 2000: 159-160). İncelemede diğer örnekleri görüleceği üzere, ciddiye alınmayan, anlaşılmayan ve dışarıdan tasasız göründüğü halde iç dünyasında fırtınalar yaşayan “münzevi sanatçı' tipinin Türk edebiyatında en erken örneklerinden biri olan Paskal, Samipaşazâde Sezai'nin herkesi güldürdüğü halde kendi gülemeyen 'komik'in trajedisini başarıyla canlandırdığı bir oyuncudur.
III. Murad'ın 1582'de düzenlediği büyük bir sünnet düğününde sergilenen sessiz oyunlar olarak ilk kayıtlarına rastlanan pandomima (Sevengil, 201 5: 88),
2020 » ISSN: 2548-0472
