folklor / edebiyat
George Alsop’un 1966’da yayımlanan A Character of the Province of Maryland (Maryland Eyaletinin Bir Karakteri) kitabında New England halkının “Geyik sürüleri bu Maryland eyaletinde Londra’daki aptallar kadar çoklar, tek fark boynuzları! Onlar kadar iyi giyinmiş ve gümüşle kaplı değiller!” (Carruth 1979’dan aktaran Ziv 1988: 161) şeklindeki küçük düşürücü tanımlanması, negatif mizahın sosyal ceza olarak kullanımının bir diğer örneğidir. Etnik mizah perspektifiyle ‘öteki’ olandan alınacak en iyi intikam yöntemi, değersizleştirmektir.
Yıkıcı, tahrip edici özelliği sebebiyle tercih edilen negatif mizahın bir başka örneği de, Birinci Dünya Savaşı’nda Amerikan askerlerinin, Fransız demir yollarında üstünde ‘Hommes (erkek) 40–Chevaux (at) 8’ yazılı vagonları görmeleriyle ilgilidir. Vagonlarla 40 erkek ve 8 at taşınabileceği anlamında yazılan bu söz, askerler tarafından o derece komik bulunur ki, memleketlerine döndüklerinde, bu ana iktibas yaparak eğlenmek amacıyla ‘40 ve 8 Topluluğu’ adıyla bir Amerikan Lejyon bölümü kurarlar (Ziv 1988: 168). Dil kullanımında, sözcüklerin semantik veya fonetik özellikleri ile yanlış anlamalar, yabancı olana karşı üstünlük duygusuyla psikolojik ya da entelektüel tatmin aracı hâline gelir. Dile özgü anlamlandırmalar, toplumsal ve bölgesel kimlikleri vurgulamada, vagon örneğinde olduğu gibi anadil konuşuru için prestije dönüşür.
Jan Brundvand’in The Vanishing Hitchiker: American Urban Legends and Their Meanings (Kaybolan Otopstopçu: Amerikan Şehir Efsaneleri ve Anlamları) ile Paul Dickson ve Joseph Goulden’in There are Allegators in Our Sewer and Other American Credos adlı eserleri 1980’lerde popüler olan kitaplardır. Kitapta, memorat örneği olarak yer alan anlatılardan biri, evinin yakınlarından geçerken parlak siyah bir Cadillac arabanın evinin önünde park etmiş olduğunu gören bir çimento kamyonu şoförüyle ilgilidir. Evinin önünde, Cadillac arabanın yanındaki adamın eşiyle konuştuğunu görünce şoför, kıskançlık krizine girerek öfkeyle, kamyonundaki çimentoyu Cadillac arabanın açık penceresinden içeriye boşaltır. İçine çimento doldurduğu arabayı, eşinin kendisine doğum günü sürprizi yapmak için aldığı hediyesi olduğunu ise, sonradan öğrenir. Arabanın yanındaki adam, galeri çalışanıdır ve satışla ilgili bilgileri anlatmaktadır (Ziv 1988: 171). Süper ego tarafından onaylanmayan dürtülerin sebep olduğu kaygıya karşılık ego, karşısındakine acı ve zarar vererek keyif alma duygusuyla tatmine ulaşır. Negatif mizah aracılığıyla kişi, arabaya zarar verme örneğinde olduğu gibi, intikam zevkini katarsis etkisiyle eyleme dönüştürür.
Güney Ohio’da, iş aramak için Appalachia’dan Ohio’ya yeni taşınan göçmenler de, etnik mizahın malzeme konusu yapılır. Montanalı çocuklar Kuzey Dakotalılarla, Maineli çocuklar Fransız, Kanadalı, Polonyalı, İtalyan ve zencilerle ilgili şakalar yaparlar. Amerikalıların İran’da rehin alındığı 1979 politik kriz de çocukların söze dönüştürdüğü “Eeny, meeny, miney, mo. Catch Khomeini by the toe. If he hollers make him say ‘I surrender U.S.A’ – Ya Şundadır Ya Bunda Humeyni’yi parmağından yakala. Eğer bağırırsa ‘Amerika’ya teslim olu
57
