önemsizmiş gibi görünse de ayrımcılığa maruz kalan bireylerin herkes gibi yaşama hakları göz önünde bulundurulduğunda son derece önemli ihtiyaçlardır. Örneğin, yayaların karşıdan karşıya geçişi için sesli trafik lambaları bazı kişiler tarafından gerekli olarak görülmeyebilir. Yahut sıradan bir uygulama olarak görülebilir. Ancak görme engelli bireyler için sesli trafik lambaları hayatlarını kolaylaştırmaya yarayan kimi zaman ise hayati öneme sahip bir uygulama olarak değerlendirilebilir.
BM tarafından kabul edilen Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme'de makul uyumlaştırma hususunda bazı kriterler belirlenerek açıklanmıştır. Sözleşme'de 2. maddede yer alan düzenlemeye göre, “engellilerin tüm insan haklarım ve temel özgürlüklerini diğerleriyle eşit şekilde kullanmasını veya bunlardan yararlanmasını sağlamak üzere somut durumda ihtiyaç duyulan, ölçüsüz ve aşırı yük getirmeyen, gerekli ve uygun değişiklik ve uygulamaların tümü makul uyumlaştırma olarak değerlendirilebilmektedir[1].” Buna göre makul uyumlaştırma yapılması beklenen hizmet yahut uygulamanın aşırı yük getirmemesi, gerekli ve bir ihtiyaca yönelik olması gerekir.
İstihdam ve Meslekte Eşitlik Direktifinin 5. maddesinde ise makul uyumlaştırma: “Engelli kişilerle ilgili olarak eşit muamele ilkesine uyumun güvence altına alınması amacıyla, makul uyumlaştırma sağlanacaktır. Bu; işverenlerin belirli bir vakada ihtiyaç duyulduğunda, engelli bir kişinin istihdama erişimini, katılımını veya işte ilerlemesini ya da eğitimden geçmesini sağlamak için, işverene orantısız bir yük getirmediği müddetçe, uygun tedbirler alması anlamına gelmektedir. Bu yük, ilgili Devletin engellilik politikası çerçevesinde var olan tedbirler tarafından yeterince telafi edildiğinde orantısız sayılmayacaktır.” olarak tanımlanmıştır. Örneğin; tekerlekli sandalye ile ulaşımını sağlamak zorunda olan engelli bir öğrencinin okula giriş-çıkış imkanlarının iyileştirilmesi okul yönetiminin alacağı bir takım tedbirlerle kolayca sağlanabilir. Bu durumda okul tarafından yapılan iyileştirme ya da alt yapı tesisi makul uyumlaştırma kapsamında olacaktır.
Makul uyumlaştırmanın yapılması, ayrımcılığın önüne geçilmesini sağlayacak bir durum iken makul uyumlaştırmanın yapılmaması çoğu zaman doğrudan olmasa da dolaylı bir ayrımcılığa neden olabilmektedir. Makul uyumlaştırma yapılmamasının bir ayrımcılık
- ↑ BM Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme https://humanrightscenter.bilgi.edu.tr/media/uploads/2015/08/03/EngellilerinHaklarinaIliskinSozlesme.pdf (E.T. 15/03/2019)
