cinsiyetin belirlenmesi her toplumun yapısına ve alışkanlıklarına göre farklılık göstermektedir. Bir kimlik duygusu olduğu ifade edilen toplumsal cinsiyet, kanımızca fizyolojik bir cinsiyet halinden ziyade kadın ve erkeğe toplum tarafından yüklenen misyonlar ile manevi bazı özellikleri bünyesinde barındıran bir kavramdır.
Türkiye'nin taraf olduğu BM CEDAW, Sözleşme'de cinsiyet temelli ayrımcılık olarak değil doğrudan “kadınlara karşı ayrımcılık” olarak tanımlanmıştır. Buna göre; “siyasal, ekonomik, sosyal, kültürel, kişisel veya diğer alanlardaki kadın ve erkek eşitliğine dayanan insan haklarının ve temel özgürlüklerin, medeni durumları ne olursa olsun kadınlara tanınmasını, kadınların bu haklardan yararlanmalarını veya kullanmalarını engelleme veya hükümsüz kılma amacını taşıyan veya bu sonucu doğuran cinsiyete dayalı her hangi bir ayrım, dışlama veya kısıtlama anlamına gelir”. Kadınlara yönelik ayrımcı uygulamalar ile çok sık karşılaşılması sebebiyle doktrinde cinsiyete dayalı ayrımcılık tanımı “Her kim bir kadına cinsiyetinden dolayı bir erkeğe davranacağından daha farklı davranırsa bu ayrımcı bir muameledir” şeklinde yapılmıştır.
Devlet Memurları Kanunu'nda belirtilen Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri Sınıfı'nda yer alan kanun maddesine göre erkekler hemşire olamıyordu. Bu madde, hemşirelik mesleğinin icrasında kadın ve erkekler bireyler arasında hiçbir fark bulunmaması sebebiyle, cinsiyet temelinde ayrımcı bir hüküm niteliğinde idi. Anayasa Mahkemesi'ne yapılan başvuruda, “Hemşirelik mesleğinin icrası bakımından kadınlar ve erkekler aynı hukuki konumda bulunduklarından, hemşire unvanının yalnızca kadınlara verilmesini ve hemşirelik sanatının yalnızca kadınlar tarafından yapılabilmesini öngören itiraz konusu kurallar, cinsiyet ayrımcılığına yol açmakta ve eşitlik ilkesine aykırı bulunmaktadır.» ifadeleri yer almıştır. AYM, söz konusu yasa metninin cinsiyet temelli
* Kadınlara Yönelik Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi, tam metni
httpsi/www.tbınm.gov.t/komisyon/kefe/belge/uluslararasi belgeler/ayrimcilik/CEDAW/CEDAW Sozlesm esi ve İhtiyari Protokolupdf(E'T.: 21/10/2019) 2 Fredman, s.83.
- “Başvuru kararında, profesyonel bir meslek olan hemşirelikte cinsiyet ayrımına gidilmesinde kamu yararı
olmadığı, erkeklerin bu mesleği icra edememeleri için hiçbir neden bulunmadığı, Devlet Memurları Kanununda belirtilen Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri Sınıfı içinde yalnızca hemşirelik mesleği yönünden cinsiyet ayrımı bulunduğu, cinsiyete dayalı ayrımların Anayasada, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesinde ve İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesinde yer alan eşitlik ilkesine aykırı olduğu, kamu hizmetine alınmada görevin gerektirdiği niteliklerden başka hiçbir ayrımın gözetilemeyeceği, erkeklerin hemşire olabilmesine engel oluşturan kuralın temel hak ve hürriyetlerin sınırlandırılmasında esas alınması gereken ölçülülük ilkesine ve çalışma hürriyetine aykırı olduğu, hemşirelik mesleğinde kişinin cinsiyetinin değil, bu
konuda aldığı eğitimin, yeterliliğinin, bu mesleği icra etme arzusu ve başarısının önemli olduğu, belirtilen
