durumdakilere kıyasla eşit şekilde yararlanmasını engelleyen, kısıtlayan veya zorlaştıran her türlü farklı muameleyi” ifade etmektedir.
Kanuna göre dolaylı ayrımcılık; “görünüşte ayrımcı olmayan her türlü eylem, işlem ve uygulamalar sonucunda engelliliğe dayalı ayrımcılık temeliyle bağlantılı olarak, engellinin hak ve özgürlüklerden yararlanması bakımından nesnel olarak haklılaştırılamayan dezavantajlı bir konuma sokulması” şeklinde tanımlanmıştır.
Aynı maddede engelliliğe dayalı ayrımcılık, “siyasi, ekonomik, sosyal, kültürel, medeni veya başka herhangi bir alanda insan hak ve temel özgürlüklerinin tam ve diğerleri ile eşit koşullar altında kullanılması veya bunlardan yararlanılması önünde engelliliğe dayalı olarak gerçekleştirilen her türlü ayrım, dışlama veya kısılama” olarak tanımlanmıştır. Engelliliğe dayalı ayrımcılık ile doğrudan ayrımcılık tanımları birbirine çok yakın mahiyettedir.
Makul düzenleme ise; “engellilerin insan haklarını ve temel özgürlüklerini tam ve diğer bireylerle eşit şekilde kullanmasını veya bunlardan yararlanmasını sağlamak üzere belirli bir durumda ihtiyaç duyulan, ölçüsüz veya aşırı bir yük getirmeyen, gerekli ve uygun değişiklik ve tedbirler” olarak yer almaktadır. 5378 sayılı Kanun makul düzenleme tanımını AB İstihdam ve Meslekte Eşitlik Direktifi'ndeki tanıma uygun olarak yapmıştır. Düzenlemenin makul uyumlaştırma olabilmesi için kriterler belirlenmiştir. Buna göre; düzenleme gerekli ve uygun, ihtiyaç duyulan ve aşırı yük getirmeyen bir yapıda olmalıdır. Yargıtay'ın makul uyumlaştırma konusunda bir verdiği kararında, “Davacı engelli işçi statüsünde çalışmakta olduğu, işe girmeden önce aldığı kurul raporunda ayaklarındaki rahatsızlık nedeniyle 9645 engelli olduğu açık olmasına rağmen ve aynı raporda masa başı işlerde çalışabileceği belirtildiği halde sekiz saat ayakta çalıştırılmıştır. Böyle bir durumda davacının performans düşüklüğü nedeniyle işten çıkarılmasını haksız bulmuştur.” Engellilik nedeniyle ayrımcılık konusunda makul uyumlaştırma ayrı bir önem taşımaktadır. Diğer farklı nedenlere dayanan ayrımcılık hallerinde çoğunlukla doğrudan ve dolaylı ayrımcılık gündemde iken; engelliliğe dayanan ayrımcılık konusunda makul uyumlaştırma yükümlülük olarak ele alınmalıdır.
2 V.9.HD. 21.04.2005 tarihli 2004/23961 E., 2005/15007 K. sayılı kararı
httpsi//wwow.sinerjime vzuat.com.tr/index jsf?dswid-4494# (ET.:10/11/2019)
