28
Annemle babamın tanıştığı tenis kortu. Babam en solda oturan, annem ise en sağda oturan kişi. Annemden üç yaş küçük kız kardeşi teyzem Joke, annemin solunda oturuyor. Zwolle, 1939.
Annem güzel bir kadındı ve güzel kadınların karşılaştığı trajik bir durum vardır: erkeklerin ilgisini çekerler ve onlara aldatıcı bir unsur olarak bakarlar. Pek çok erkek güçlü bir kadın karşısında kurban olur; fakat bunu geç fark eder. Annemin böyle bir gücü yoktu. O, hayallere inanırdı. Yaratıcıydı ve hayatta her zaman bir şeyler yaratmak isterdi, onu hayatın güçlüklerinden yaptığı güzel işler kurtardı.
Babamdan çok şey öğrendim. Bir gün bana şöyle dedi: "Başka kişilerin fikrini al, onları dinle; çünkü eğer sen fazla konuşursan sadece zaman kaybedersin. Sadece öğren ve öğrendiğin bir şey için destek al, bir kişiden destek alman yeterli; ama onu iyi seç!" Ayrıca bir defasında, "her iş için bir 'mannetje' (Hollandaca - küçük adam) bul. Sanat erbabı, usta olarak, ona işini emanet et ve ona iki defa, bak, sana bu işi emanet ediyorum, bu güvenimi iyi değerlendir; çünkü bir daha böyle bir şans karşına çıkmayabilir!" dememi öğütlemişti. "Başka bir kişi onu kontrol etmeli ve kontrol eden kişi aynı aileden, aynı aşiretten, aynı etnik gruptan, aynı sosyal sınıftan ve aynı yaştan veya aynı cinsiyetten olmamalı," diye de eklemişti. Bu rekabetçi zihniyet tipik olarak babamın Endonezya'nın sosyo-kültürel yapısını yansıtıyor olabilir; çünkü Hollandalılar üç buçuk asır Asya'nın büyük bir kısmına hakimdiler. "Böl ve hâkim ol" algısı vardı. Babam ayrıca her zaman, "Ağzını tut, başkalarını dinle, sen ne kadar konuşursan karşıdaki o kadar faydalanır, ne kadar dikkatli dinlersen başka kişilerden o kadar öğrenebilirsin," derdi.
Endonezya haritasına baktığınızda Makassar'ın Selebes Adası'nın doğu bölgesinde yer aldığını görürsünüz. Burası zengin ürünleriyle doğu ülkeleri ve batı ülkeleri arasında bağlantı noktasıdır. Makassar'ı bu özelliğiyle Urfa ve Mardin'deki sınır kasabalarına benzetebiliriz.
Çin ve Japonya'da ticaret bin senedir vardı. Filipinler, 1895'ten beri önce İspanya sonra da Amerika'nın sömürgesi oldu. Güney Endo-
