213
İşletme Müdürlüğü yol bütçesi için yıllarca Ankara merkeze baskı yapmıştı, ama destek alamamışlardı. O yüzden de acilen tüm ormanı ve içindeki köyleri, flora ve faunayı korumaya dair bir proje yazmamız gerekiyordu. Envanter araştırması için bana ihtiyaçları vardı ve bir fon bulmam gerekiyordu. Yücel Çağlar’a, “Tamam, ama bir şartım var, oraya seninle gitmek istiyorum,” dedim. Bana, “Memnuniyetle, gelecek hafta birkaç ormancı, birisi de Ertan Karabıyık ve bir biyolog hanımla beraber Camili Köyü’ne gideceğiz. Sen de gel istersen,” dedi.
Bu proje için ilk olarak FAO bize 40 bin dolar verdi. Birkaç yıl sonra Dünya Bankası Borçka’yı “dünyanın en değerli bio-çeşitliliği zengin orman” listesine ekledi ve koruma için daha büyük bir fon, yaklaşık bir milyon dolar ayırdı. Nedir Borçka’nın özelliği? Borçka, dünyada Türkiye’nin coğrafik pozisyonunu iyi bir şekilde temsil ediyor; buradaki ormanlar doğal ormanlar. Ayrıca Avrupa ve Orta Asya’nın en büyük buz çağından ve ılıman iklim zamanından sonra kalan geniş yapraklı ağaçların oluşturduğu bir kalıntı. Bir başka deyişle İran-Turan iklim tipinin bir orman örneğini burada görebilirsiniz.
İlginç bir nokta var ki, buz çağından günümüze bazı alabalık türleri de kaldı. Çünkü cins olarak alabalık türleri tuzlu su, yani deniz somon balığından geliyorlar. Buzlar milyon yıl önce eridi ve dağlarda doğal olarak göl ve sulak alanlar kaldı. Somon balığı da tatlı suya adapte oldu. Ancak her iki tür de aynı karakteristikleri taşıyor. Artvin-Borçka’da uyguladığımız bu proje benim yalnızca Türkiye seyahatimi, gördüğüm yerleri zenginleştirmedi. Ankara’da Artvinli bir aileyle tanışmıştım; İbrahim, eşi Emriye ve çocukları Mustafa ve Hazal’la. Onlar 1990 yılında Yusufeli’nden Ankara’ya göç etmişti. Demir ailesi, benim Türkiye’deki yaşamımda önemli bir yere sahip. HEBE Kulübü, öğrencilik dönemimde nasıl bir sığınma yeriyse, İbrahim’in Anıtkabir’in karşısındaki evi de benim için bir barınak olmuştur.
İbrahim Demir’in Yusufeli’ndeki Esendal köyüne çok gittim. Orası inanılmaz derecede güzel bir köy. Kaçkar Dağları arasındaki derin bir vadi, dere kıyısında, kocaman ceviz ağaçları yanında eski bir yerleşim yeri. Demir ailesinin ataları her metre kare toprağı değer-
Yücel Çağlar, Orman Mühendisi. Yaşamını Türkiye ormanlarının korunması, geliştirilmesine adadı. Her fırsatta yazarak, araştırarak, yürüyüş yaparak, konferanslar vererek bunu yaptı ve hâlâ yapmaya devam ediyor.
İbrahim Demir’le Yusufeli Esendal köyündeyim. Kendi bahçesinden üzüm toplama zamanı, 1992.
