171
yani hamsi türü balıklardaki protein ve fosfor, develerin kaliteli süt vermelerini sağlıyor. Halk hamsi yemiyor; çünkü ona “hayvan yemi” diyorlardı. Güney Yemen 336 bin km2 yüzölçüme sahip bir ülke ve sadece iki milyon nüfusu var. Kuru sıcak bir iklime sahip ve siyah-mor renkli volkanik dağlar, kayalar ve çölle çevrilmiş. Bölgenin insanları ilk olarak deveyi evcileştirmiş ve tek bir zenginlikleri var, o da balık varlığı. Güney Yemen’in kıyı çizgisi 1,550 km uzunlukta ve Muson rüzgârlarının sağladığı “Up Welling” (dördüncü bölümde bu fenomeni anlatıyorum) ile balık varlığı zenginleşiyor. Kıyı yanından sıra dağlar başlıyor, sonra bir plato ve çoğunluğu kayalık olan bir çöl. Birkaç yerde, mesela Hadramawt bölgesinde, “wadi” gibi bir nehir ve oasis gibi ovalar var.
Arap tüccarların gemileri çoğunlukla ahşaptı. Doğu Afrika ve Hindistan’dan tik ve beyaz kereste ithal etmişlerdi ve bu durum hâlâ devam ediyordu. Fakat Rusya’nın yardımıyla büyük balıkçılık gemileri demirden, Danimarka’nın kalkınma desteğiyle ise küçük geleneksel gemiler polyesterden yapılmaya başlandı. Arap reisler Muson rüzgârlarıyla geceleri yıldızları takip ederek, Hindistan, Malezya, Endonezya, Filipinler, Brunei, Zanzibar ve Doğu Afrika’ya ulaşıyorlardı.
Yemen Demokratik Halk Cumhuriyeti’nde ziraat hemen hemen hiç yoktu. Tarımsal ürünleri çoğunlukla Kızıldeniz üzerinden, Etiyopya’dan ithal ediyorlardı. Osmanlılar “kahve”yi Kuzey Yemen’de bulmuşlar. Araplar onu bir Etiyopya bölgesi olan “Kaffa”dan getiriyor ve ünlü bir liman olan “El Mokha”dan ihraç ediyorlarmış. Türkler de bunu önce İstanbul’a, sonra Paris’e ve ardından da Viyana’ya götürmüşler. Paris’te kahve içmek 17. yüzyılda moda olmuştu.
Yemen Demokratik Halk Cumhuriyeti’ndeki FAO tespitlerine göre balık varlığı şöyleydi. Pelajik, yüzeyde yaşayan balık, mevcut stok 200-500 bin ton arasında, hamsi, önemli oranda ton balığı, beş farklı türde ve demersal, denizin dibinde ve kayalar üzerinde yaşayan balık; mevcut stok 300 bin ton. Demek ki bu ülkede yılda 150 bin ton pelajik ve 50 bin ton demersal balığı tutulabiliyor. Küçük bir
Yemen’de balık temizleyen balıkçılar. Asya’daki pazar için yavru köpek balıklarının yüzgeçlerini kesiyorlar, 1989.
