Ekim Dersleri/3. Bölüm
Şubat 1917'de Çarlığın devrilmesi elbette ileriye doğru dev bir sıçrayıştı. Ancak tek başına ele alındığında Şubat Devrimi'nin tek anlamı Rusya'nın, örneğin Fransa'da varolan burjuva cumhuriyet biçimine yaklaşmakta olduğu anlamına gelirdi. Küçük burjuva devrimci partileri tabii ki bunu bir burjuva devrimi olarak kabul etmiyorlar, ancak onu sosyalist devrime doğru bir aşama olarak da görmüyorlardı. Onlar Şubat Devrimi'ni kendi başına bağımsız değeri olan bir demokratik kazanım olarak addediyorlardı. Devrimci ulusal savunmacılık ideolojisini bunun üzerine inşa etmişlerdi. Onlar şu veya bu sınıfın hâkimiyetini savunmuyorlar, devrimi ve demokrasiyi savunuyorlardı. Ne var ki kendi partimizde dahi ilk zamanlarda Şubat Devrimi, devrimci perspektiflerde hatırı sayılır bir kaymaya sebebiyet verdi. Mart ayında Pravda Lenin'in konumundan çok devrimci ulusal savunmacılık konumuna çok daha yakındı.
Redaksiyonun makalelerinden 'birinde şöyle deniyordu: "Eğer iki ordu karşı karşıya ise en saçma siyasi çizgi onlardan birine silahlarını indirip evlerine dönmeyi önermek olur. Bu çizgi bir barış politikası değil, bir kölecilik politikası olurdu. Özgür bir halkın nefretle reddedeceği bir politika. Hayır, halk mevziini terk etmeyecek ve her kurşuna kurşunla, her bombaya bombayla cevap verecektir. Devrimin askerî güçlerinin herhangi bir şekilde dağılmasına izin vermemeliyiz." (Pravda, 15 Mart 1917, Gizli Diplomasiye Hayır). Görüldüğü gibi burada söz konusu olan hâkim veya ezilen sınıflar değil özgür halk kavramı; iktidar için mücadelede sınıflar değil "mevziini terketmeyen" özgür halktır Bu görüşlerin ifadesi de içeriği de ulusal savunmacıdır. Aynı makalede şu satırları da okuyabiliriz: "Şiarımız devrimci olan ordunun veya devrimcileşmekte olan ordunun dağıtılması değil, keza "Kahrolsun Savaş!" şeklindeki içi boş ifade de değildir. Bizim şiarımız Geçici Hükûmet'e baskı yaparak onu açıkça dünya demokrasisi yönünde tüm savaşkan ülkeleri derhal tartışmaya çağırarak dünya savaşına son vermenin yollarını araştırmaya zorlamaktır. O ana kadar kimse savaş mevziini terk etmeyecektir. Emperyalist hükûmeti bu tür bir denemeye zorlamak üzere ona baskı yapma programı, Almanya'da Kautsky ye Ledebour'un, Fransa'da Lonfue'nin, İngiltere'de Mac Donald'ın programıydı ama Bolşeviklerin programı kesinlikle değildi. Bu makalede Pravda'nın redaksiyonu, Petrograd Sovyetinin (devrimci ulusal savunmacılık ruhuyla kaleme alınmış) Tüm Dünya Halklarına Bildirgesini desteklemekle kalmıyor, Petrograd'taki iki toplantıda kabul edilen açıkça ulusal savunmacı kararlarla da dayanışmasını dile getiriyordu. Bu kararlardan birinde şöyle deniyordu: "Eğer Alman ve Avusturya demokrasileri sesimizi duymazlarsa (yani Geçici Hükûmetin ve uzlaşmacı sovyetin sesini; Leon T. notu) vatanımı kanımızın son damlasına kadar savunacağız".
Bu makale bir istisna değildir. Lenin'in Rusya'ya dönüşüne kadar Pravda'nın izlediği çizgiyi yansıtır tümüyle. Nitekim Savaş Üzerine (Pravda, 16 Mart 1917) makalesinde -ki bu makalede halklara bildirgesi üzerine bazı eleştirel notlar da bulunmaktadır- şöyle bir duyuruya rastlanıyor: "Petrograd İşçi ve Asker Temsilcileri Sovyetinin, dünya halklarına, katliamı sona erdirmek için, hükûmetlerini zorlamaya davet eden çağrısını kutlamamak mümkün değildi." Peki ama savaşa nasıl son verilecek? Aynı makalede bu soruya da şöyle cevap veriyor: "Çıkış yolu, Geçici Hükûmete baskı yapıp onu derhal barış görüşmeleri yapmaya razı olduğunu beyan etmeye zorlamak".
Az veya çok örtülü bir biçimde ulusal savunmacı ve uzlaşmacı nitelikte buna benzer bir dizi alıntı yapmak mümkün. Henüz o zaman Zürih'ten kaçmayı başaramamış olan Lenin Uzaktan Mektuplar'ında uzlaşmacılığa ve ulusal savunmacılığa verilmiş her tür taviz benzerine kesinlikle karşı çıkıyordu. 8 Mart’ta şöyle yazıyordu: "Bu hükûmetin emperyalist savaşın sürmesini istediğini, İngiliz sermayesinin ajanı olduğu, monarşinin yeniden inşasından ve kapitalistlerle toprak sahiplerinin egemenliğinin pekiştirilmesinden yana olduğunu halktan gizlemenin ve yok saymanın kabul edilebilir hiçbir tarafı yoktur". Daha sonra 12 Mart'ta Lenin bu kez şöyle der: "Bu hükûmetten demokratik bir barış imzalamasını önermek üzere seslenmek toprak sahiplerine ve tüccarlara allahın yasalarına göre yaşamayı, tüm insanları sevmeyi, sol yanağına tokat atıldığında sağ yanağını uzatmayı öneren saf bir köy papazı gibi hareket etmek olur."
4 Nisan'da Petrograd'a girişinin ertesi günü Lenin, Pravda'nın savaş ve barış konusundaki tutumuna kararlı bir şekilde karşı çıktı: "Geçici Hükûmet'e hiçbir destek verilmemelidir" diyordu, "tüm vaatlerinin, özellikle de ilhaklardan vazgeçeceğine dair olanın sahteliğini açıklamak gerekir. Bu hükûmetten emperyalist olmaktan vazgeçmesini talep etmek yerine (ki bu talep olsa olsa yanılsamalara yol açar) onun maskesini yırtmak gerekir." Lenin'in Pravda tarafından bu kadar olumlu karşılanan 14 Mart çağrısını "bulanık ve karmaşık" olarak nitelediğini belirtmeye gerek yok. Diğer halkları kendi bankacılarıyla ipleri koparmaya davet edenlerin aynı zamanda kendi bankacılarıyla bir koalisyon hükûmeti kurmaları korkunç bir ikiyüzlülüktür. Lenin platform taslağında şöyle der: "Merkez adamları Marksist olduklarına, barıştan yana olduklarına, hükûmetlerinin ‘halkın barış isteğini ifade etmesi' için her tür baskı yapmaktan yana olduklarına yemin billah ediyorlar."
İlk ağızda buna şöyle itiraz edilebilir: Peki bir devrimci parti burjuvaziye ve onun hükûmetine baskı yapmaktan vaz mı geçer? Elbette ki hayır. Burjuva hükûmetine baskı reformlar yoludur. Devrimci Marksist bir parti reformlardan vazgeçmez. Ancak reformlar ikincil konular üzerindedir, temel sorunlarda değil. Reformlar yoluyla iktidarı ele geçiremezsiniz. Bir baskı yoluyla burjuvaziyi kaderinin oynandığı bir sorunda politika değiştirmeye zorlayamazsınız. İşte tam, reformist bir baskıya hiçbir alan tanımadığı içindir ki savaş devrimci bir durum yaratmıştır: Ya sonuna kadar burjuvazinin peşinden gidilecekti ya da iktidarı onun elinden kapmak için kitleler ona karşı ayaklandırılacaktı. İlk durumda burjuvaziden iç politikada bazı tavizler koparılabilirdi ama emperyalizmin dış politikasını istisnasız desteklemek kaydıyla. Bu nedenledir ki sosyalist reformizm savaşın başlangıcından itibaren açıkça sosyalist emperyalizme dönüşmüştür. İşte bunun içindir ki gerçekten devrimci olan ögeler yeni bir enternasyonal yaratmaya girişmek zorunda kalmışlardır. Pravda'nın görüşleri proleter devrimci değil demokratik ulusal savunmacıydı, ulusal savunmacılıkta ikircikli olsa dahi, Çarlığı devirdik deniliyordu, demokratik iktidar üzerine bir baskı uyguluyoruz, bu iktidar haklara barış önermelidir. Eğer Alman demokrasisi kendi hükûmetine yeterli baskıyı uygulamazsa "vatanımızı kanımızın son damlasına kadar savunuruz. Böylece barış burjuva Geçici Hükûmeti'ne rağmen salt işçi sınıfı tarafından gerçekleştirilmesi gereken bir görev olarak konmuyordu, çünkü proletaryanın iktidarı fethetmesi pratik bir devrimci görev olarak görülmüyordu. Oysa her ikisi de birbirinden ayrılmaz görevlerdi.
| < Önceki Bölüm | İçindekiler | Sonraki Bölüm > |