Sayfa:Türkülerin Başına Gelenler Politik-İdeolojik Sebeplerle Değiştirilen Türküler Üzerine.pdf/4

Vikikaynak, özgür kütüphane
Bu sayfa istinsah edilmiş
folklor /edebiyat

Giriş

Türk halk edebiyatı söylemelik türleri içerisinde bugüne kadar pek çok araştırmacı tarafından çeşitli yönleriyle ele alınan türküler, gerek sözel dokularındaki anlamsal değerleri, gerekse ezgili icraları ile Türk kültür coğrafyasının her yerinde farklı adlarla da olsa canlı bir şekilde icra edilmeye devam eden en eski ve önemli halk şiiri örneklerindendir.

Bir halk edebiyatı yaratımı olan türkülerin, geniş manada halk bilimi ürünlerinin işlevleri noktasında Bascom'un (2010: 78-81) öne sürdüğü “eğlence, kaçış, kültürün onaylanması, eğitim, davranış örüntülerinin sürdürülmesi-sosyal kontrol” işlevlerinin yanında Başgöz'ün (1996: 2) “folklor, çatışmaları büyütmek, başkaldırmalara destek olmak, kurulu düzene ve değerlere direnmeleri arkalamak, onları yıkmaya kalkışanlara güç vermek gibi bir işlev de görüyor” ifadeleriyle eklediği “protesto” işlevini de yerine getirdiği bilinmektedir. Türküler ayrıca Ali Osman Öztürk'ün çizdiği tabloya göre (2007: 60) “psikolojik işlev estetik işlev, eğlence işlevi, emniyet supabı işlevi, medyatik işlev, eğitici-ahlaki işlev, milli işlev, dini işlev, ritmik işlev ve ticari işlev” gibi birtakım sosyal işlevlere de sahiptir. Günümüz halk bilimi çalışmalarında açık işlev-örtük (gizli) işlev olarak öne sürülen pek çok işlevi bu doğrultuda türkü türü özelinde de ortaya koyabilmek mümkündür. Bu manada gerek anonim halk şiiri gerekse âşık edebiyatı araştırmalarında türkülerin eğlence, estetik, eğitim, gelenek aktarımı ve protesto gibi işlevsel bağlamlarda tez,

- 486 -