Sayfa:Türkülerin Başına Gelenler Politik-İdeolojik Sebeplerle Değiştirilen Türküler Üzerine.pdf/11

Vikikaynak, özgür kütüphane
Bu sayfa istinsah edilmiş
folklor /edebiyat

Selda Bağcan'ın konuyla ilgili olarak yukarıda detaylıca incelenen örneğinin yanında bir diğer uygulamasını da 1988'de çıkartmış olduğu “Özgürlük ve Demokrasiyi Çizmek” isimli albümündeki “Metris'ten Bir Haber Geldi” isimli icrasında tespit edebilmek mümkündür. Repertuarda 4060 kayıt numarası ve “Maraş'tan Bir Haber Geldi” ismiyle kaydedilen bir Kahramanmaraş türküsü olan eser, söz konusu albümde sol tandansa mensup pek çok hükümlünün yer aldığı Metris Cezaevi'ne atıf yapılarak değiştirilmiştir. Türkünün repertuar kaydında Meyrik (Meryem) ismindeki bir kadına yakılan ağıt söz konusuyken Bağcan'ın icrasında ağıt cezaevindeki bir hükümlüye yakılmaktadır (URL-12). Türkü bu icranın ardından repertuardaki haliyle Selda Bağcan tarafından 1989 yılında “Felek Beni Adım Adım Kovaladı” isimli albümde bir kez daha okunmuştur (URL-13).

Türkü sözlerine güncel ideolojik jargonun eklemlenmesi ile ilgili örneklere devam edilecek olursa aşağı yukarı “Yaz Gazeteci” isimli türküdeki değişimle paralel bir diğer örnek, yine Taksim Gezi Parkı olaylarında Boğaziçi Caz Korosu'nun yaptığı icralarda göze çarpmaktadır. Söz konusu koro 2013 yılında yaşanan sokak olaylarında gündeme gelen “çapulcu, toma, biber gazı, Taksim, polis, Gezi, barikat, maske, eylemci” gibi sözcük ve kavramlarla repertuarda 15.03.1974 tarih ve 621 numara ile İstanbul'dan kaydedilen “Entarisi Ala Benziyor” ve 08.03.1978 tarih ve 1711 numara ile Edirne'den kaydedilen “Kızılcıklar Oldu Mu” isimli türküleri “Çapulcu Musun Vay Vay” ve “Çapulcular Oldu Mu” isimleriyle tekrar yorumlayarak (URL-14, URL-15) sol siyasi söylem ve eylemcilerin belleklerinde uzun süre yer etmiştir. Ayrıca sayılanlara benzer fakat bu kez karşıt tandanstan bir örnek 6 Kasım 2018 tarihinde TRT Müzik kanalında yayınlanan Harmanyeri isimli programda da gündeme gelmiş ve yukarıda üzerinde durulduğu gibi bir kez daha TRT'nin siyasallaşması eleştirilerini doğurmuştur. İcrada 1982 tarih ve 3071 numara ile kaydedilen bir Kerkük türküsü olan “Beyaz Gül Kırmızı Gül" isimli eserin “Yarim giymiş beyaz azye / Sabah namazından gelir” şeklindeki dizeleri hükümetin kültür politikalarında üzerinde durduğu Millet Bahçeleri oluşturma fikrini anımsatarak “Yarim giymiş beyaz azye/ Millet bahçesinden gelir” şeklinde okunmuştur (URL-16).

Burada yeri gelmişken birer türkü olmasalar da melodik yapılarındaki veya sözel dokularındaki etkileyicilikle popüler olan bazı marş ve şarkıların da onları kullanan ideolojilerin jargonlarına ait sözcük, kavramlarla kısmi ya da bütüncül olarak değiştirildiğini, böylelikle siyasi ideolojilere mal edildiğini ifade etmek gerekir. Bunlardan ilki şüphesiz Ruhi Su tarafından 60 ihtilali sürecinde sözleri bütünüyle değiştirilen Plevne Marşı'dır. Plevne kahramanı Gazi Osman Paşa anısına söylenegelen ve “Tuna nehri akmam diyor” dizesiyle başlayan Plevne Marşı, ezgisi aynen korunmak suretiyle Ruhi Su tarafından şu şekilde yeniden oluşturularak özellikle dönemin sol gösterilerinde okunmuştur:

Olur mu böyle olur mu
Kardeş kardeşi vurur mu
Kahrolası diktatörler
Bu vatan size kalır mı

493