67
soruşturmuş. Japon askeri bir türlü görememiş. Bay Eskes, “Dün akşamdan beri ben de görmedim, belki Tayland'a köye gitmiştir," demiş. Diğer mahkûmlar da hiçbir şey söylememiş ve o günden sonra rahatlamışlar. Savaştan sonra karı-koca Hollanda'ya dönmüşler. Bay Eskes benim için ilham veren ve azimli bir kişilik örneğidir. Endonezya'daki limanlarda kauçukların kötü bir şekilde stoklandığını görmüş. Hollanda limanındaki işadamları bu durumdan şikâyet ediyormuş. Bay Eskes her rulonun kartonlar içinde taşınması önerisinde bulunmuş. Kimya mühendisi olan kayınpederinden yardım istemiş. Ancak ilk denemede "network" eksikliği nedeniyle girişimi başarılı olamamış. Kayınpederi ikinci kez destek olmuş. Bu kez işler yolunda gitmiş ve Eskes bu iş için patent de almış. Birkaç sene sonra Vredestein Fabrikası onun patentini satın almış ve Bay Eskes zengin olup, kayınpederine olan borcunu ödemiş.
Gençken dosta çok ihtiyacım olurdu ve kolay arkadaşlık kurardım. Fakat Hollandalıların bir huyu vardır. Kolay dost ediniriz, ama onu kaybetmekten ise çok korkarız.
Diğer önemli komşumuz benim bir öğretmenimdi. Kendisi bizim mahalledeki büyük bir villada oturuyordu, karısı heykeltraştı ve aynı zamanda sopranoydu. Bir akşam saat dokuzda evinin kapısını çaldım. Öğretmenim Bay Willemse kapıyı açtı ve beni görünce şaşırdı. Çünkü genellikle öğrenciler öğretmenlerinin evine o saatte gitmezler. Ama ben yine sezgilerimle hareket etmiştim. Bay Willemse'e, "Sayın öğretmenim sizinle konuşmaya ihtiyacım var," dedim. Kapıyı genişçe açtı ve "içeri gel" dedi. Bir koltuğa oturdum. O akşam gece on ikiye kadar onunla konuştum ve o sadece ve sadece büyük gözleriyle beni dinledi ve bana hangi şehirde hangi mesleklerin oku- nabileceği üzerine küçük bir kitap verdi. Bana, "Senin geçmişte yaşadıklarma göre, Doğu Hindistan çevresine göre, sosyal antropoloji uygun bir meslektir. Biyolojik antropolojiyi boş ver; çünkü onlar hep ırk ve gen üzerine araştırma yapıyorlar. Sosyal antropologlar az gelişmiş ülkelerin toplumlarını anlıyor ve onları aydınlatabilirler," dedi.
Hollanda'da eğitim ciddi bir iştir ve de zordur. Lise bittikten sonra, her öğrenci herhangi bir üniversiteye sınavsız olarak gidebilir. Çünkü lise diploması bunun için yeterlidir. Bizim ülkemizde dershane yoktur. Benim dönemimde öğretmenler iyi maaş alıyorlardı, onların statüsü de oldukça yüksekti. Doktor, noter ve öğretmen hemen --- Gençken dosta çok ihtiyacım olurdu ve kolay arkadaşlık kurardım. Fakat Hollandalıların bir huyu vardır, ben dahil, biz kolay dost ediniriz. Onu kaybetmekten ise çok korkarız.
