RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi 2019.Ö6 (Kasım)/ 229
Bir memorat örneği olarak Cinânî’nin cinleri / O. Ünlü (229-239. s.)
Osman ÜNLÜ[2]
APA: Ünlü, O. (2019). Bir memorat örneği olarak Cinânî’nin cinleri. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (Ö6), 229-239. DOI: 10.29000/rumelide.648853
XVI. yüzyıl Osmanlı edebiyatının önde gelen temsilcilerinden olan Cinânî’nin (öl. 1595) eserlerinden biri de Bedâyiü’l-âsâr’dır. Bir hikâye külliyatı olan bu eser temel olarak kadınlar, savaşlar ve acayip olaylar olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. Eserin acayip olaylardan bahseden bölümünün alt başlıklarından biri de cinlerle ilgili hikâyelerdir. “Tabiatüstü ferdi bir tecrübenin yaşayan veya ondan dinlemiş birisi tarafından anlatılan şahsa bağlı hikâye” olarak tanımlanan memorat teriminin kapsadığı konulardan biri de cinlerle tecrübe edilen olağanüstü olaylardır. Çalışmada, Cinânî’nin Bedâyiü’l-âsâr adlı hikâye külliyatında yer alan cinlerle ilgili 12 hikâyenin memorat terimi kapsamında bir değerlendirmesi yapılmıştır. Bu hikâyelerdeki olayların memorat kapsamında değerlendirilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar kelimeler: Cinânî, Bedâyiü’l-âsâr, memorat, cinler.}}
One of the works of Cinânî (d. 1595), one of the leading representatives of XVIth century Ottoman literature, is Bedâyiu’l-âsâr. A collection of stories, this work consists of three parts mainly of women, wars and strange events. One of the subtitles of the part of the work that talks about strange events is stories about the jinn. Memorate is defined as a person-related story told by someone who has lived or listened to a supernatural individual experience. One of the topics covered by the term memorate is the phenomenon experienced with jinn. In this study, an evaluation of 12 stories about jinn in Cinânî’s story corpus named Bedâyiu’l-âsâr was made within the context of memorate term. It was concluded that the events in these stories were evaluated within the scope of the memorate.
Keywords: Cinânî, Bedâyiu’l-âsâr, memorate, jinn.
Halk edebiyatı anlatı türlerinin arasında yer alan “memorat”ın efsaneden ayrı bir anlatı türü olarak kabul edilmesi diğer türlere göre çok yenidir. Bu terim, İsveçli halkbilimci Carl Wilhelm von Sydow tarafından 1934 yılında ortaya atılmış ve bu tarihten itibaren de halkbilim ve antropoloji dünyasına resmen dâhil olmuştur (Çobanoğlu, 2003: 21; Hallaç, 2018: 183). Kısaca “şahsi tecrübe anlatıları” olan memorat kavramı uzun bir süre bilim dünyasında kabul görmemiştir. Bunun en önemli sebebi şüphesiz aydınlanma ve arkasından gelen modernizmin saf aklı ve akılcılığı temel almasıdır. Ancak denenebilir ve akla uygun olma gayesindeki ampirik bilginin bu tür tecrübe ve olaylarda yetersiz kalacağı
- ↑ Bu makale, 26-28 Eylül 2019 tarihleri arasında Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesinde gerçekleştirilen Uluslararası Filoloji Çalışmaları Konferansında (Internatıonal Conference On Academıc Studıes In Phılology (BICOASP)) aynı adla sunulmuş bildirinin genişletilmiş ve yeniden düzenlenmiş halidir.
- ↑ Doç. Dr., Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü (Balıkesir, Türkiye), osm.unlu@hotmail.com, ORCID ID: 0000-0003-4729-7342 [Makale kayıt tarihi: 06.10.2019-kabul tarihi: 20.11.2019; DOI: 10.29000/rumelide.648853]
