mahvolmuştu. Bu faciaları hepimiz işitmiş ve görmüştük. İşte (Ravlenson) beni böyle iki defa başımızdan geçmiş bir bozguna teşvik ediyordu. Hem de müthiş tefevvuku olan bir düşmana karşı taarruzla! Netice ordumun yalnız silâhları değil insanları da ebedî gömülecek, ondan sonra idam fermanımız olan sulh muahedemizi dipçikler altında (İstanbul) meclisi mebusanına tasdik ettireceklerdi.
(Ravlenson) un bu sefer bizden müthiş bir intikam almak plâânının tatbikile gözlerinin parladığını ve eski azametine mukabil bin itina ile beni teşvik ettiğini görüp dururken aynı tesirin heyeti temsiliyeden (M. Kemal) imzasile geldiğini görünce dona kaldım ve cevapta beyan edilen fikirleri reddettikten sonra kendilerini ikaz için bu plânın nereden mülhem olduğunu sormak zaruretini gördüm.
2 — 16 - 29 Teşrinisani 335 te münakaşa, kabul ve imzaladığımız mukarreratın ikinci maddesi mucibince heyeti temsiliye hükûmuti merkeziye ve meclisi mebusan reisile dahi muhabere salâhiyetini haiz değil iken 6 şubatta yani meclisi mebusanın toplandığı henüz bir ay olmadan bir ordunun seferberlik ve tahşidine başlanması, İstanbul daki heyeti temsiliye âzalarının geri alınması, harici devletlerle taahhüdata girilmesi nasıl kabul olunur? Bizim böyle bir teşebbüsümüz dahilde arkadaşlarımıza karşı imza altındaki taahhüdümüze bile sadakat göstermediğimiz şeklinde telâkki olunarak müthiş bir tefrikaya sebep olmaz mı?
Bu mütalâalardan başka daha Amasya içtimaı sıralarında dahi gösterilen isticale karşıda İtilâf devletleri sebebiyet vermedikçe felâket olacağını mükerreren teklif etmiş ve fikrimi de kabul ettirmiştim. İşte bu mühim mülâhazalarla şu cevabı 14 Şubat 336 da yazdım :
6 Şubat 336 tarihinde keşide buyrulan mufassal şifreli telgrafnamenin 9 tarihli üçüncü mabadı alındıktan sonra mütebakisi henüz gelmedi. Mahaza bu mülâhazata âmili aslı olan vaziyetler tevazzuh etmekte bulunmasından naşi maruzatı mütekabilem berveçhi atidir.
1 — İtilâf devletlerinin vücuda getirmek istediği Kafkasya seddi ve binnetice memleketimizin her tarafından işgali ve inhidamı dahili mülâhazatı artık tasvir ve tasav-
