manzumesinin hazırlığını daha ikmal etmemiş bulunduğu zamanda dahil olacağız.. Eğer böyle bir hükûmet ihdasına imkân yoksa, maatteessüf ümitbahş olmağa sebep görülmüyor. Aldanmıyarak bu vaziyeti şimdiden müşahede ve kabul etmeliyiz. Bunun üzerine ittihaz edeceğimiz tedbir heyeti temsiliye arkadaşlarımızı İstanbuldan çekmek, derhal kafkas milletlerine müracaat etmek ve derhal yukarda bildirilen tedabire, gayrî resmi, fakat filî olarak teşebbüs etmektir.(Mabadi var).
Heyeti Temsiliye Namına M. KEMAL
(Mabadi var) diye hâlâ devam eden bu şifreyi biribirinden mühim iki noktadan pek tehlikeli buldum:
1 — İngiliz ricalile görüşüp avdet eden (Lord Gürson) un biraderi (Ravlenson) da bugünlerde aynı izahatı vererek hemen taarruza geçmekliğimi teşvik ediyordu. Bu teşvikin sebebini şöyle bulmuştum: İtilâf devletleri hakkımızdaki sulh muahedenamesini çoktan hazırladıkları halde mütarekenin akabinde imzalatmamalarının sebebini ordumuzu silâhtan tecrit elmeden evvel askerî bir kıyamdan korktukları olduğuna şüphe yoktu. (İzmir) in işgaline rağmen bunun hâlâ da sürüncemede kalmasına sebep Şark ordusunun silâhlarını bırakmaması ve şark halkının müthiş silâhlı olduğu halde beklediği propagandasının tesiri idi. (Ravlenson) mütemadiyen (Paris) teki dörtler meclisine Türk sulhunu tacilen muvaffakıyetsizlikte neticeleneceğini yazmış ve nihayet gidip şifahen de vaziyeti anlatmıştı. Şimdi yeni bir tertiple bizi avlamak isteyeceklerini tabii görüyordum. (Ravlenson) un taarruz teklifleri iki noktadan şayanı nazardı :
(a) — Kafkas dağlarına henüz bolşevik orduları girmemişti. İngilizlerde çekilmemişti. Ermeni Gürcü kuvvetleri de İngilizlerin emrinde idi. Böyle bir zamanda yapacağım taarruzun felâketle neticeleneceği tabiî idi.
(b) — Şubat ve hattâ Mart Şarkın en müthiş kar fırtınalarının hüküm sürdüğü aylardır. Nakıs 30 dereceye kadar dondurucu soğuklar Harbı umumide bir defa (Sarıkamış) a taarruzda (Enver) ve (Hafız Hakkı) paşaların altmış sekiz bin Türk yavrusunu dondurmasına sebep olmuştu. Bir defa da (Muratsuyu) şimalinde (Ahmet İzzet) Paşa gurupunda bu felâket tekerrür etmişti. Burada tedafii vaziyette bulunan bir kolordu hemen tamamile
