Şöyle ki: Ne millî teşkilâtımız, ne efkârı umumiyemiz, ne naktimiz, ne kumanda ve zabitan heyetleri ve nede eslihamız bilhassa garp cephesi için millî harekâta geçmek imkânını büsbütün selbediyor. Sırf bu noktai nazardan bile ilkbahara kadar zaman kazanmak millî harekâtımız için zaruri bir haldir. Harici vaziyette bizim mağdur ve mazlum mevkiinde en son çare olmak üzere millî harekete kalktığımızı görmesi yine büyük bir kazançtır.
Bunlardan başka işin tatbik sahası düşünülmelidir. Siz meb'usları Ankara veya Eskişehire davet ettiğiniz halde onlar bu davete icabet etmeyip de Istanbula büyük bir ekseriyetle giderlerse heyeti temsiliyenin vaziyeti ne olacaktır? Hiç şüphe yoktur ki o zaman milleti temsil eden heyeti temsiliye olmadığı dahil ve harice karşı bilfiil ilân edilecek ve millî düşüncelerimiz daha ilk gününde akamete uğrıyacaktır. Bunun için evvelemirde meb'us tâyin edilen zatların da reyleri alınmalıdır. Istanbulda meclisin toplanmasını ben millî harekâtımız hesabına daha hayırlı görüyorum. Çünkü milletin istiklâlini ihlâl edecek bir sulhü meclisi meb'usanın kabul etmiyeceğine şüphe olmamalıdır. Hususiyle kongrelerde bu hususu celâdetle müdafaa ve kabul eden birçok arkadaşlarımız bu meyanda orada bulunacaklardır. Meclisin cebren dağıtılacağına ve hakaretlere maruz kalacağına şüphem yoktur. O zaman millî meclisimizin kendiliğinden Anadoluda toplanacağı tabii olur. Artık hâdiseyi göziyle gören millet de bize zahir olur.
Cihan efkârı umumiyesi de bize müteveccih olur.
Bu mütalâat karşısında teklifim heyeti umumiyece kabul olundu.[1] Heyeti temsiliyeden Rauf bey şu mütaIâada bulundu :
- ↑ Meclis İstanbulda tahminim veçhile hakarete uğradığı ve süngüler altında meb'uslarımızın bir kısmı menfaya gönderildiği halde millî harekâtımızın bidayetinde bilhassa garp cephesinde millî hükûmetimize karşı müthiş isyanların çıkmasına mâni olamadı. Bu isyanlar karşısında M. Kemal paşa hazretleri şarkın tahliyesi ve kuvvetlerin garp mıntıkasına toplanması gibi kendi elimizle bütün varlığımızı mahvedebilecek bir karara varmak zaruretinde kaldılar. Acaba hiç İstanbula gitmiyerek doğrudan doğruya Ankarada içtima edilmiş olsaydı zuhur edecek vaziyet ne olacaktı!
