Paşa hazretleri heyeti temsiliye namına baştan iki satırın tayyedilmesini ve bu suretle bilcümle makamat ve heyeatı merkeziyeye tamimini istediler. Ben bunu iki noktadan muvafık bulmadım : (Biri; açık telgrafla gelmiş, gazeteler yazmış, biz de gazetelere vermişiz, böyle olmasa dahi ya hiç yazmamalı veyahut tahrif etmemeli, tadile hakkımız yoktur. İkincisi harekâtı milliyeye Veliahtın da nasıl gördüğü veya göstermek istediğini milletin bilmesi bilâkis faydalıdır.) Bu mahzurları 19 da heyeti temsiliyeye yazdım. Lâyiha da 21 de gazetelerde aynen neşrolundu. 23 te aldığım 22 tarihli şifre:
Veliahtı saltanat hazretlerinin lâyihalarındaki maruz aksam hakikatte mevcut olmıyan ve betahsis harekâtı milliye aleyhinde yazılmış bir ibare olmak cihetiyle tay lüzumuna tekiden karar verilmişti. İş'aratı ahireleri üzere keyfiyet bir kere daha müzakere olundu. Aleyhimizde yazılmış bir şeyin tayyından hasıl olacak faide mahzuruna galip görüldüğünden kelevvel tayolarak neşrine mesağ verildi. Heyeti Temsiliye namına Mustafa Kemal
(2) Heyeti temsiliyenin 18 ve 21 Eylûl tarihli iki tamimi vardı. Bunun en küçük makamata ve nahiyelere ve kariyelere kadar tamimini istiyorlardı. Hülâsası İstanbul hükûmetinin gayrimeşru işler yâptığı ve yapacağı hakkında izahatla o membadan gelecek beyanata inanılmamasıydı. Birincisinde (Hainlerin yeni bir teşebbüsü caniyanede bulunacakları mevsukan haber alınmıştı.) İkincisinin nihayetinde de (Böyle bir mukateleyi ihzar eden) cümleleri pek mühim şeyler ifade ettiği halde hiç izahat verilmemişti. Her iki mesele hakıknda mütalâamı yazmadan evvel ikinci mesele hakkında 22 Eylûlde heyeti temsiliyeye şunu yazdım : (Trabzon valisine Damat Ferit Paşadan bolşeviklik hakkında gelen şifre üzerine yazılan beyanname geldi: (1) — Bunun nihayetinde muhtemel bir mukateleden bahsolunuyor. Filhakika böyle bir mukatele ihtimali var mı? Yoksa maksat Ali Galip meselesine kıyasen hükûmeti tehdit ve mes'ul etmek mi? Herhangi şık olursa olsun bu kelimenin General Harbord'ta «bir mukatele olacak da bunu bu tarzda önlüyorlar» fikrini hasıl etmesinden bihakkın endişe edilir. Bu kelime yerine tezebzüp veya buna muadil bir kelime konulması taraftarıyım. (2) Bu beyannamenin bilümum kaza ve kurraya kadar
