alelâde mi dağıldı; yoksa isticalen mi, yani mukarreratımı tesri ile mi dağıldı?
Verilen cevap: Kongre müzakeratını tamamen tabii bir surette icra ve hiç bir isticale lüzum görünmeksizin ikmal eylemiştir. Görülüyor ki, Sivas kogresi birinci maddeyi kabul ile gayri kabili icra bir taahhüde girmekten başka (Erzurum) kongresi mukarreratına başka bir şey ilâve etmiş değildir. Binaenaleyh millî mücadelenin esası Erzurum kongresi ile tesbit edilmiş ve kongrenin atıncı maddesi İstanbul meclisi mebusanına esas olarak Misakı millîyi kabul ettirmiş ve bütün İstiklâl Harbinin mihverini bu esas teşkil etmiştir.
Zaten Sıvas Kongresine Amasya içtimaında karar verilmiş olduğundan, bizzarur içtima etmiş ve Erzurum Müdafaai hukuk teşkilâtına Şarkî vilâyetlerinki kaydı konularak Sıvasta bu isim umum memlekete teşmil edilmiştir. Müdafaai vatana gelince: Erzurum kongresi mukarreratının üçüncü maddesi mucibince (Vilâyeti saire ile mçtemian ve temini içtirak mümkün olamadığı takdirde Anadolu şarkî vilâyetlerince münferiden müdafaa ve mukavemet esası kabul edilmiştir.
Sivas kongresinde açıkça tesbite muvaffak olunamıyan (Misakı millî) yi halen vâkıf olan İstanbul meclisi meb'usanı teşhit etti. Mustafa Kemal Paşa hazretleri Misakı Millî hududunu Millet Meclisi açıldıktan sonra Ankarada kabul etmişlerdir.
(Gazinin kitabı : Sahife 67: Malûmunuzdur ki Misakı Milliyi en nihayet Ankarada tesbit etmiştim.)
Zirde vazıul'imza Osmanlı Meclisi Meb'usan âzaları istiklâli devlet ve istikbali milletin haklı ve devamlı bir sulha nailiyet için ihtiyar edebileceği fedakârlığın haddi âzamisini mutazammın olan esasatı atiyeye tamamiî riayet mümkünüttemin olduğunu ve asasatı mezkûre haricinde payidar bir Osmanlı saltanat ve cemiyetinin devamı
