Halil elindeki olta ile balık tutarken yanı başına padişah dikilmiş:
—Manici Perişan Halil sen misin?
—Benim.
Denizin bir-iki karış derinliğinde sağa sola çalkalanan yuvarlak, yassı, yumuşak ve beyazca bir yosuna benzeyen şeyi göstererek:
—Çabuk, demiş, hiç durmadan şunu ayak yap (kafiye yap), bir mani söyle, yoksa denizde alırsın soluğu.
Halil hemen elinden oltayı bırakmış ve saniyesi saniyesine maniyi bastırmış.
Nasıl bastırmış, diyeceksiniz.
Onun yalnız ikinci mısramı söyleyeyim de ötesini sormayın: <poem> Adam aman.. Pek beğendim ortaya çıkan yeni nizamı!.. <poem> 'Ortaya çıkan yeni nizam' sözünden anlaşılıyor ki çalgılı kahvelerin en büyük mani ustası diye tanıdıkları Perişan Halil yeniçeriliğin kaldırılması ve Tanzimat'ın ilanı sıralarında Tavukpazarı saz kahvelerinin henüz çalgılı kahve şekline girmek üzere olduğu zamanın adamıdır.
Maniden bahsederken burada size Perişan Halil'den sonrakilerden ve Derunî Ahmet'in muasırlarından olduğu söylenilen Beşiktaşlı Gedâî'nin bir-iki manisini de yazayım.
Gedâî'nin yazacağım bu manileri gösteriyor ki bir kara cahil olan Perişan Halil irticalen mani söylemekte çok mükemmel bir usta olmakla beraber Gedâî herhalde ondan bilgili, belki de okuryazar takımından ve biraz eski mutasavvıf halk şairlerini okumuş yahut o tarzda şeyleri oldukça anlayanlardan imiş. İşte onun bana bu kokuyu veren iki manisi:
49
