O devirlerde bu oyuncuların en ustaları Rampi İbrahim, Arap Hamit ve Sultan Hamamlı Bacaksız Şevki idi. Bunlardan sonra meşhur oyunculardan şunlar gelirdi:
Zeytinburunlu Naracı Mehmet ile arkadaşı Arap Osman. Bunlardan Mehmet hem söyler hem oynardı. Kendisi yakışıklı, şık giyinir ve çok bıçkın bir delikanlı idi. Arap Osman ise zavallı allahlıktı. Sesi fena olduğu için söyleyemez, sade oyun oynardı. Bunlardan Mehmet'in çiftetelli oyunu, Arap Osman'ın da 'Oh Yalel Yalel'i ile 'Helvacı Oyunu' pek beğenilirdi. Semai kahvelerinin gözde ve çevik oyuncularından bir de Feshaneli Kel Mehmet vardı ki çalgılı kahveye bile ara sıra o bembeyaz, tertemiz, sakız gibi gecelik entarisi ve ince basmadan pembe hırkası ile gelir, öyle oynardı. Garip değil mi, o zamanlar erkeklerin çoğu mahalle kahvelerine misafirliğe, çarşıya, pazara gecelik entari ve hırka ile giderlerken, tulumbacı ve semai kahvelerine bu Kel Mehmet'ten başka bir tek kimse o kıyafetle gelmez, hepsi de ceket, pantolon ile gelirdi.
Bunların oynadıkları oyunlar ya mani, semai, koşma, kalenderi, divan, yıldız fasılları arasında ayrı bir fasıl teşkil eder yahut okuyup çalma işi tamamıyla bittikten sonra oyunlara başlanırdı. Bu oyunlar bildiğimiz gibi 'Çiftetelli', 'Köçek', 'Ağırlama', 'Kasap', 'Düğün Havası', 'Helvacı', bir çeşit alaturka polka olan 'Ayak Havası', 'Bıçak Oyunu', 'Zeybek' oyunlarıdır. Bunlardan 'Bıçak Oyunu'nu en iyi oynayan Unkapanlı Halit Hoca idi.
Biraz yukarda mani, semai, koşma vesaireden bahsederken 'divan' ile 'yıldız' demiştim. Bu 'divan'lar gâh koşma gibi '6-5' gâh da aruz ile yazılırlardı.
'Yıldız'a gelince o, müstezada çok benzeyen bir şeydi. Lakin bunların söyleniş ve çalış tarzları güçtü.
43
