Sağduyu Tanrısızlığın İlmihali/Materyalizmin İnsan Türü İçin Onur Bozucu Olduğu Doğru Değildir
Bize yapılan itirazda, materyalizmin insandan tam bir makine yaptığı söylenir, bu da bütün insan türü için pek onur kırıcı sayılır. Ancak insan, bir ruhun ya da nasıl olduğu bilinmeksizin, onun hayatta kalmasına yarayan bilmem nenin gizli zorlamasıyla düşündüğü, hareket ettiği söylendiğinde, insan türü daha çok mu yüceltilmiş olur?
Anlaşılması, görülmesi kolaydır ki; maddeye ya da cisme karşılık ruha ya da cana atfedilen üstünlük, bu ruh hakkındaki cehalet üzerine kurulmuştur. Oysa, bilindiği tasavvur edilen ve zembereklerinin ayırt edildiği şeklinde abartılan madde ya da cisimle daha çok kaynaşılmıştır; ancak cisimlerimizin en sade hareketleri bile, bunları düşünen her insan için, sezilmesi, anlaşılması ve çözülmesi zor muammalardır.1
Ruhun cevheri hakkında bunca kimsenin beslediği saygının nedeni, ruhun cevherini anlaşılır bir şekilde tanımlama olanaksızlığı olsa gerektir. Metafizikçilerimizin maddeyi aşağılaması, ancak şundan ileri gelir ki; tanımak, mahrumiyet saygısızlığı doğurur ve bize; ruh, cisimden daha şerefli, daha temizdir dediklerinde, hakkında hiçbir fikir olmayan bir şeyin, hakkında bazı zayıf fikirler bulunan şeyden daha iyi ve daha güzel olması gerektiğini söylemekten başka bir şey yapmazlar.
1 Şimdi dimağda çeşitli eylem ve yetilerin merkezleri belli olmuştur; Dimağ ve Melekâtı Akliyenin Fizyolocyası ve Hıfzıssıhhası adlı kitabımızın "Dimağda merkezler" başlıklı 12. bölümüne bakınız; bu kitap Maarif Nezareti (Milli Eğitim Bakanlığı) Telif ve Tercüme Encümeni tarafından değerlendirilmiş ve ikinci kez basılmıştır. "Kütüphanei içtihad"ın 42. ve telif ve tercüme kütüphanesinin 105. kitabını oluşturmuştur. (A.C.)