Nutuk/20. bölüm/Vesika 97/b
Sekiz ay evvel feshedilmiş olan Meclis-i Millî’mizin Kanun-ı Esasî mûcibince nihayet dört ay zarfında yeniden ictimâı lâzım geldiği halde mütarekenin akdinden beri teakub eden hükümetler, intihâbâtın icrasında taallül etmiş ve bu suretle Meclis-i Millî hâlâ ictimâ edememiştir. Bu sebeple bilhassa hükümet-i hâzıranın takip etmekte olduğu siyaset-i dahiliye şekl-i idâ remizi mutlakiyetten tefrîk edilmez bir hâle geçirmiştir. Bu vaziyet üzerine harekâtıyla icrââtında hiçbir fikr-i meşrûtiyet kalmayan Ferit Paşa Kabinesi, nefret-i umumiye karşısında zulüm ve şiddetle pâyidâr olabilmek siyasetine sülûk ederek kendi aleyhinde bulunan millî vahdeti ihlâl için anâsır-ı İslâmiye’yi yekdiğeriyle kıtâle sevk etmek istemişse de, bu teşebbüse ait vesâik milletin eline geçerek memleketin emniyet-i umumiyesi haleldar olmaktan kurtulmuştur. Bunun üzerine millet vaziyeti zât-ı hazret-i pâdişâhîye arz ile itimâd-ı umumîye müstenid bir kabine teşkilini istirham etmek istemişse de, hükümet-i hâzıra milletle pâdişâhın temasına da mâni olmuş ve bu suretle millet için bir hükümet-i meşrû’a teşekkül edinceye kadar heyet-i hâzıra-i vükelâ ile kat’-ı münasebetten başka çare kalmamıştır: Çünkü böyle bir tedbire tevessül edilmediği takdirde Ferit Paşa Kabinesi’nin teşvikatıyla Anadolu asayişinin haleldar olacağı muhakkaktı. İstanbul’da itimâd-ı milliye müstenid bir kabine teşekkül edinceye kadar devam edecek olan bu vaziyetin meşrû’iyetini ve bilhassa hükümet-i metbûaları nokta-i nazarınca da lüzumunu vâreste-i izah addederiz; çünkü hükümet-i hâzıranın Versailles Konferansı’na gönderdiği heyet-i murahhasa sırf âmâl-i milliyeyi temsil eden bir hükümet tarafından gönderilmiş olmadığından dolayı bir ehl-i hibre telâkki edilmişti. Binâenaleyh sulhün takarrürü de ancak millete müstenid bir Osmanlı kabinesi teşekkül etmekle kabil olabilir.
Bu suretle gerek milletimizin ve gerekse Avrupa ve Amerika menâfi-i âliyesinin icâbat-ı âtiyesine tevafuk etmekte olan vaziyet-i hâzıra-i milliyemizin muhill-i asayiş hiçbir fikre müstenid olmadığını ve emniyet-i umumiyeyi ihlâl edecek hiçbir hadise zuhûr etmeyeceğini ve bütün manasıyla muslihâne bir hatt-ı hareket takip edileceğini Sivas’ta mün’akid umum Anadolu ve Rumeli murahhaslarından müteşekkil Umumî Kongre suret-i kat’iyede tekeffül ve temîn ederek kesb-i fahr ile cihana adâlet vaad eden düvel-i muazzamanın müzaheret-i maneviyelerinden emin olduğunu da ayrıca arz eder.
İmza
Sivas’ta mün’akid Umumî Kongre Heyeti
İngiliz Mümessil-i Siyasîsine, Amerika Mümessil-i Siya s î sine, Fransa Mümessil-i Siyasîsine, İtalya Mümessil-i Siyasasîne, Sırbistan Mümessil-i siyasisine, Felemenk, Sefaretine, İsveç Sefareti’ne, Danimarka Sefareti’ne, İspanya Sefareti’ne.