Nutuk/20. bölüm/Vesika 25
1.6.335
305 tel.
Trabzon, Erzurum, Sivas, Van, Diyarbekir, Bitlis, Mamuretülaziz, Ankara, Kastamonu vilâyetlerine, Erzincan, Canik, Kayseri, Maraş Mutasarrıflıklarına;
Erzurum’da K. O. 15 Kumandanlığı’na:
Sait Molla imzasıyla belediye riyâsetlerine keşîde edilmiş olan ma’lûm telgrafnamenin efkârı gayr-i muttarid ve muhtelif siyasî mecralara tevcîhindeki mahzuru ve istiklâl-i millî ve siyasîmizin tahlîsi ancak milletin yekvücûd olarak müdafaası ile kabil olacağını 26.5.35 tarihinde arz ve ta’mîm eylemiş idim.
27.5.35 tarihli Dersaadet’ten gelen Türkiye-Havass Reuter ajansı zât-ı hazret-i pâdişâhînin Yıldız saray-ı hümâyûnda küşâd buyurdukları Şûrâ-yı Saltanat’ta heyet-i umumiyenin fikri, Türkiye’nin tamamiyet-i mülkiyesini muhafaza şartıyla düvel-i muazzamadan birinin müzaheretini temîn merkezinde olduğunu zikrediyordu. 27 Mayıs 35 tarihli İstanbul gazeteleri ise Şûrâ-yı Saltanat müzâkerâtını fasıl fasıl ve İtilâf Hükümetlerinin sansürünce bazı mevâddı tayyedilmesine rağmen sarahat-i kâfiye ile neşrediyor. Bu neşriyat mezkûr ajans ihbârâtının hakikate tamamıyla muhâlif ve muharref olduğunu gösteriyor. Neşriyat-ı mezkûreye nazaran Şûrâ-yı Saltanat’ta vükelâ, â’yân, süferâ ve firak-ı muhtelife ve cemiyât-ı milliye ve matbûat heyetleri namına bi’l-fiil söz alan yirmi beş kadar zevâtın hemen kâffesinin beyânâtı istiklâl-i tâmme mazhariyet ve efrâd-ı milletten acilen bir şûrâ-yı milletin teşkiliyle mukadderât-ı milletin işbu şûrâ-yı fevkalâdeye havalesi zemininde olup yalnız bir zatın kıraat edilen ifadesinde İngiliz himayesi teklif olunmaktadır. Bu neşriyat ile ajans ihbârâtı arasındaki tezat esbâbını Bâbıâli’den istîzâh eyledim. Arz-ı ma’lumât olunur.