Nutuk/20. bölüm/Vesika 174
|
Zata mahsustur
|
Ankara’dan, 28.10.35
|
Mustafa Kemal Paşa Hazretlerine:
Miralay Şevket Bey’den nâm-ı âlilerine gelen telgraf ber-vech-i âtidir:
Adapazarı havalisindeki vaka hakkında şimdiye kadar istihsal kılınan ma’lumât ber-vech-i zîr arz olunur.
Bu vaka ile alâkadar Kuvâ-yı Milliye aleyhinde Adapazarı ve civarında mebde-i isyan ile bundan ne suretle istifade olunacağı hakkında “zât-ı şâhâne, Ferit Paşa, Âdil Bey ve Sait Molla ile Ali Kemal’den mürekkeb grubun tasavvurâtını hâvi mektup kurye ile Sivas’a yola çıkıyor.” Ayrıca yola çıkarıldığını arz edeceğiz. Ada tahkikatı devam ediyor.
1– Bundan iki mâh mukaddem Amasya’dan Adapazarı’na gelen Çerkes Hikmet namında bir zat İzmit ve civarında ve Adapazarı havalisinde öteden beri kendisine ve ailesine muhâlif Sait Bey ve sâirenin orada Kuvâ-yı Milliye teşkilâtını kabul ve tatbik ettiklerini ve umum bu havali halkının Kuvâ-yı Milliye’ye iltihak ettiklerine dair telgraf çektiklerini haber alır. Bu parti aynı zamanda Kuvâ-yı Milliye teşkilâtına istinâd ile muhâlif tarafa biraz nümayiş yaparlar. Hikmet Bey partisi kendisinin Amasya’dan geldiğini ve Mustafa Kemal Paşa’yı tanıdığını, ancak kendisinin böyle bir teşkilâta mezun olduğunu ileri sürerek muhalefet eder. Hikmet Sivas’la muhabere etmek ister. Muhâlif taraf ettirmez. Esasen Hikmet Mahmut Şevket Paşa vakasından dolayı idama mahkûm olduğundan ve karşısındakilerin de İttihat ve Terakki zamanında sahib-i mevki ve servet olduklarını bildiğinden bir hiss-i rekabet ve havf ile Kuvâ-yı Milliye tarafdârlarına muhâlif bir hareket takibine başlar ve muhâlif teşkilât yapar. Bunu hisseden Sait Molla derhal İngilizlere haber verir ve Hikmet’i elde ederler. Hıristiyanlar aleyhinde bir isyana teşvik ederler. Bu hususa müteallik evrak elde edildi. Derhal Fransa ve Amerika Mümessillerine verildi. Mümessiller bunu kemâl-i ehemmiyetle alıp Fransızlar derhal torpido ile Paris’e gönderdiler. Harbiye Nâzırı Cemal Paşa’ya da verildi. Hükümet’in azasına emniyet olmadığından yalnız Sadrazam’a hususî olarak söylendi. Hikmet de dün İstanbul’da idi. Kendisi ile görüşüldü. Hakikat şöyle olarak tespit edildi:
a) Hikmet Kuvâ-yı Milliye’yi kendisi teşkil edemediğinden müteessir.
b) Muhâliflerinin yaptığı bir teşkilâta dahil olmayı küçüklük addediyor.
c) Muhâlifleri bu teşkilâttan kuvvet alarak şahsî birtakım menâfi temîn ediyorlarmış ve tahakküme başlamışlar.
d) Hikmet’in muhâlifleri veya Kuvâ-yı Milliye’yi temsil edenler İttihatçı imiş.
Karar:
Eğer Sivas Adapazarı’na ve İzmit’e bir telgraf yazarak derse ki Kuvâ-yı Milliye teşkilâtından bazı eşhâsın menâfi-i şahsiyelerini temîne ve ahere tahakküme başladıklarını haber aldık. Bu gayr-i meşrû’ hareketi takbîh ve reddederiz. Hikmet de ba’demâ muhalefet etmeyecek para aldığını ve alet olduğunu ( ) reddetti. Bu İngiliz (a d d 11) tertibi şüyû’ bulduğu için mevki-i fiile artık konamayacağını zannediyoruz.
Bahr-i Sefid Mevki-i Müstahkem Kumandanı: Şevket
Mirliva
Ali Fuat