Nutuk/2. bölüm/Erzurum'u terk lüzumu
Artık, Erzurum’u terk etmek lâzım geliyordu. Fakat şimdiye kadar verdiğim ma’lumâttan müstebân olmuştur ki Sivas Kongresi, şark ve garp vilâyetlerinin ve Trakya’nın, yani bütün memleketin ittihâdını temîn gayesine ma’tûf idi. Bu sebeple şark vilâyetlerinin bu kongrede murahhasları bulunmak icap ederdi. Bu vilâyetlerden, Sivas Kongresi için murahhaslar intihap ettirmeye kalkışmak gayr-i amelî bir fikirdi. Erzurum Kongresi’ni akdeden murahhasların Sivas’a tahriklerine kalkışmanın da mümkün olamayacağı anlaşılıyordu. Zaten Vilâyât-ı Şarkiye Müdafaa-i Hukuk’u namına mahallerinden salâhiyet almış olan bu murahhasların daha umumî bir gayeye müteallik salâhiyetleri de yok idi. Aynı nokta-i nazardan, Erzurum Kongresi’nin Sivas Kongresi’ne vilâyât-ı şarkiye namına bir heyet-i murahhasa göndermeye salâhiyeti olamayacağı da meydanda idi.
Yeniden murahhas intihap ettirmeye kalkışmak ne kadar gayr-i amelî idiyse, birtakım nazariyât çerçevesi içinde, sıkışıp kalmak dahi o kadar gayr-i amelî idi.
En basit ve amelî çare, Vilâyât-ı Şarkiye Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Heyet-i Temsiliyesi’ni Sivas’a götürüp kongreye idhâl etmekten ibaret idi.
Azadan, Mutki Aşiret Reisi’nin, Mutki dağlarından çıkmaktan mütevahhiş olduğunu bizzat bilirdim. Siirt Mebusu Sadullah Bey ortada yok.
Servet ve İzzet Beyler, kongre biter bitmez birer mazeretle Trabzon’a gitmiş bulunuyorlar.
Erzurum’da Rauf Bey ve Raif Efendi var. Raif Efendi de beyan-ı mazeret ediyor.
Yolumuzda, Erzincan’da Şeyh Fevzi Efendi’yi bulabileceğiz.
Servet ve İzzet Beyleri davet ettim, gelmediler. Raif Efendi’ye bize refakat etmesi için ricâ ettik, kabul etti.
Nihayet, Heyet-i Temsiliye azası olarak, Erzurum’dan üç kişi, Erzincan’dan bir kişi ve Sivas’ta bulduğumuz Bekir Sami Bey’le beş kişi olduk ve Sivas Kongresi’ni vücuda getiren murahhasların vesikalarını tetkik lüzumu hissolunduğu zaman ben, orada şöyle bir vesika yazdım ve altını Heyet-i Temsiliye mührüyle mühürledim.
“Heyet-i Temsiliye’den:
Mustafa Kemal Paşa
Rauf Bey
Ulemadan Raif Efendi
Şeyh Fevzi Efendi
Bekir Sami Bey
Ber-vech-i bâlâ esâmisi ma’rûz zevât, Şarkî Anadolu namına Sivas Kongresi’nde bulunmak üzere Erzurum Kongresi’nce memur edilmiştir. (Mühür)”
Efendiler, Erzurum’u terk ettiğimiz tarih 29 Ağustos 335’tir.