Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1982)/I Kısım
| Başlangıç | ||
|---|---|---|
| I Kısım | Genel | |
| II Kısım | Temel Haklar ve Ödevler | I. Bölüm: Genel Hükümler |
| II. Bölüm: Kişinin Hakları ve Ödevleri | ||
| III. Bölüm: Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler | ||
| IV. Bölüm: Siyasi Haklar ve Ödevler | ||
| III Kısım | Cumhuriyetin Temel Organları | I. Bölüm Yasama: TBMM/Görev ve Yetkileri - Faaliyetleri ile İlgili Hükümler - Bilgi Edinme ve Denetim Yolları |
| II. Bölüm Yürütme: Cumhurbaşkanı - Olağanüstü hal yönetimi - İdare | ||
| III. Bölüm Yargı: Genel Hükümler - Yüksek Mahkemeler - Hâkimler ve Savcılar Kurulu - Sayıştay | ||
| IV Kısım | Malî ve Ekonomik Hükümler | I. Bölüm: Malî Hükümler |
| II. Bölüm: Ekonomik Hükümler | ||
| V Kısım | Çeşitli Hükümler | |
| VI Kısım | Geçici Hükümler | |
| VII Kısım | Son Hükümler | 4709 sayılı kanun/4777 sayılı kanun |
BİRİNCİ KISIM
GENEL ESASLAR
GENEL ESASLAR
Devletin şekli
Madde 1
f1. Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir.
Cumhuriyetin nitelikleri
Madde 2
f1. Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devletidir.
Devletin bütünlüğü, Resmî dili, bayrağı, milli marşı ve başkenti
Madde 3
f1. Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Dili Türkçedir.
f2. Bayrağı, şekli kanununda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır.
f3. Milli marşı "İstiklal Marşı"dır.
f4. Başkenti Ankara'dır.
IV. Değiştirilemeyecek hükümler
Madde 4
f1. Anayasanın 1 inci maddesindeki Devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu hakkındaki hüküm ile, 2 nci maddesindeki Cumhuriyetin nitelikleri ve 3 üncü maddesi hükümleri değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez.
Devletin temel amaç ve görevleri
Madde 5
f1. Devletin temel amaç ve görevleri, Türk milletinin bağımsızlığını ve bütünlüğünü, ülkenin bölünmezliğini, Cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak, kişilerin ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak; kişinin temel hak ve hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak surette sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldırmaya, insanın maddi ve manevi varlığının gelişmesi için gerekli şartları hazırlamaya çalışmaktır.
Egemenlik
Madde 6
f1. Egemenlik, kayıtsız şartsız Milletindir.
f1. Türk Milleti, egemenliğini, Anayasanın koyduğu esaslara göre, yetkili organları eliyle kullanır.
f1. Egemenliğin kullanılması, hiçbir surette hiçbir kişiye, zümreye veya sınıfa bırakılamaz. Hiçbir kimse veya organ kaynağını Anayasadan almayan bir Devlet yetkisi kullanamaz.
Yasama yetkisi
Madde 7
f7. Yasama yetkisi Türk Milleti adına Türkiye Büyük Millet Meclisinindir. Bu yetki devredilemez.
Yürütme yetkisi ve görevi
Madde 8
f1. Yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı (…)[1] tarafından, Anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir.
Yargı yetkisi
Madde 9
f1. Yargı yetkisi, Türk Milleti adına bağımsız ve tarafsız mahkemelerce kullanılır.[2]
Kanun önünde eşitlik
Madde 10
f1. Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir.
(Ek fıkra: 7/5/2004-5170/1 md.) Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür. (Ek cümle: 7/5/2010-5982/1 md.) Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz.
(Ek fıkra: 7/5/2010-5982/1 md.) Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz.
(Ek fıkra: 7/5/2004-5170/1 md.) Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür. (Ek cümle: 7/5/2010-5982/1 md.) Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz.
(Ek fıkra: 7/5/2010-5982/1 md.) Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz.
f2. Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz.
f3. Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde (…)[3] kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar.
Anayasanın bağlayıcılığı ve üstünlüğüMadde 11
f1. Anayasa hükümleri, yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır.
f2. Kanunlar Anayasaya aykırı olamaz.
- ↑ 21/1/2017 tarihli ve 6771 sayılı Kanunun 16 ncı maddesiyle, bu fıkrada yer alan “ve Bakanlar Kurulu” ibaresi madde metninden çıkarılmıştır.
- ↑ 21/1/2017 tarihli ve 6771 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle, bu fıkrada yer alan “bağımsız” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve tarafsız” ibaresi eklenmiştir.
- ↑ 9/2/2008 tarihli ve 5735 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle, bu fıkraya “bütün işlemlerinde” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve her türlü kamu hizmetlerinden yararlanılmasında” ibaresi eklenmiştir. Daha sonra bu ibare; Anayasa Mahkemesinin 5/6/2008 tarihli ve E.: 2008/16, K.: 2008/116 sayılı Kararı ile iptal edilmiştir.