Fındık hasadında Gürcü ve Suriyeli işçiler, çay toplamada Gürcüler, kayısı hasadında Suriyeliler, ot biçme ve hayvan bakımında Azeri, İranlı ve Orta Asya'dan gelenler, pamuk, narenciye ve sebze üretiminde Irak ve Suriye vatandaşları, çobanlık için Afganlar ve Suriyeliler en sık karşılaşılan işçiler arasında yer almaktadır. Yabancı göçmen işçilerin bitkisel üretim ve hayvancılık kapsamında mevcut durumlarının araştırılmasının başlamasıyla birlikte mevsimlik tarım işlerinde hangi ilde hangi işleri yaptıklarını belirlemek amacıyla raporlar, makaleler, yayınlanmamış araştırma bulguları, tarımsal üretimde göçmen işçilere dair 2010 yılından günümüze kadar medyada yayınlanan haberlerin derlenmesi ve tarım aracılarıyla yapılan yüz yüze görüşmeler sonucu il ve ürün temelli durum haritası hazırlanmıştır. Yabancı göçmen işçilerin istihdam edildiği tespit edilen her ilde en az bir vaka belirlenmiş ve bu haritaya aktarılmıştır.
Haritanın ortaya koyduğu temel bulgulardan hareketle, alan araştırması için saptanan 13 ilde mevsimlik tarımsal üretimde yabancı göçmen işçilere ilişkin araştırma yürütülmüştür. Araştırma kapsamına alınan iller ve ürünler şöyledir: Kars, Ardahan ve Ankara ot biçme ve hayvan yetiştiriciliği, Malatya kayısı ve çobanlık, Ordu ve Giresun Fındık hasadı, Artvin, Rize ve Trabzon çay hasadı, Adana ve Mersin narenciye, sebze ve pamuk üretimi, Şanlıurfa ve Gaziantep pamuk, sebze ve Antep fıstığı üretimi. Bu ürünlerin ve illerin seçilmesinde en önemli etken ise, ürünlerin üretilmesinde mevsimlik gezici tarım işçiliğinin yaygın olarak kullanılması ve incelenen ürünlerin Türkiye'nin tarımsal üretimde önemli yer tutmalarıdır. Fındık, kayısı, narenciye, sebze ve pamuk gibi ürünler sadece ülke içi tüketim için değil, önemli ihracat kalemleri olarak da karşımıza çıkmaktadır.
Alan araştırması sırasında görüşme yapılan kurum ve kişilere Türkiye'de tarımsal üretimde yabancı göçmen emek kullanımının durumunu ve boyutlarını, bu işçilerin çalışma ve yaşam koşullarını ortaya çıkaracak açık uçlu sorular sorulmuştur. Daha önce araştırma yapılmamış bir konuyu inceleyen, araştırma sırasında konunun ilgili taraflarını mümkün olduğunca kapsayacak şekilde geniş tabanlı bir görüşmeci sayısına ulaşılmaya çalışılmıştır. Bu amaçla kamu kurumları, uluslararası kuruluşlar, sivil toplum kuruluşları, tarla/bahçe sahipleri, tarım aracıları ve yerli ve göçmen tarım işçileri olmak üzere geniş bir toplumsal yelpaze ile görüşmeler yapılmış, işçilerin çalıştıkları tarla, bahçe ve alanlar ziyaret edilmiştir. Araştırma kapsamında 110 görüşme gerçekleştirilmiştir. Ek 1, alan araştırması sırasında yapılan görüşmelerin listesini, Ek 2 ise, görüşme sorularını içermektedir.
3
