R. ÖZCAN ÇAKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi/ Journal of Institute of Social Sciences Cilt: 12, Sayı: 1, Nisan 2021 / Volume: 12, Issue: 1, April 2021: 1-16
TEVFİK FİKRET ELEŞTİRİLERİ ÜZERİNE BAZI DİKKATLER
Recai ÖZCAN*
Öz
Edebiyat tarihimizde birçok sanatkâr, eserinden önce ideolojisiyle tanınır. Namık Kemal'i eserleri vasıtasıyla hayatımıza kattığı “hürriyet” ve “vatan” gibi milli duygularımızı harekete geçiren kavramlarla biliriz, severiz. Mehmet Âkif, “İstiklâl Marşı”yla Türk milletinin gönlünde “İstiklâl Şâiri” vasfını kazanmıştır. Abdülhâk Hâmid Tarhan adı, şairin onlarca eseri olmasına rağmen "Makber”le özdeşleşmiştir. Bu eser, kimilerine göre Hâmid'i “şâir-i âzâm” yapmaya yeter. Sanatçının ideolojisiyle veya bir eseriyle sevilir hale gelmesi, eserlerinin objektif olarak değerlendirilmesine mani olur. Tevfik Fikret, hayattayken ve ölümünden sonra, yakınında veya uzağında yer alan pek çok ismin olumlu, olumsuz ama çoğunlukla duygusal eleştirisine maruz kalmış şairlerimizdendir. Kendisini idealist bir şair olarak adlandırıp, Türk şiirinin en büyük şairi olduğunu söyleyenler de "mefkûreci" olduğu için şairliğini hafife alanlar da onun sanatkârlığından çok insani, duygusal yönüne vurgu yaparlar. Servet-i Fünun mecmuasının yayınlandığı dönemlerde ve Tevfik Fikret'in ölümünden sonra Cenab Şahabeddin, Halit Ziya, Mehmet Rauf gibi bir zamanlar şairin en yakınında yer alan isimlerin Tevfik Fikret'le ilgili değerlendirmelerine baktığımızda, bu sübjektif tutumun örneklerini görmemiz mümkündür. Bununla birlikte Tevfik Fikret'i hayatında hiç tanımamakla birlikte, kendi ideolojilerine ters düşen fikirleri yüzünden, onu hem karakterindeki zayıflıklar nedeniyle hem de şairliğinin zayıf olduğunu gerekçe göstererek beğenmeyen, acımasız biçimde eleştiren birçok isim vardır. Bu yazıda Tevfik Fikret'in mizacıyla, sanatçılığı ve şairliğiyle ilgili, 1940'lı yıllara kadar bazı süreli yayınlarda yer alan değerlendirmelere/eleştirilere değinilecektir.
Anahtar Kelimeler: Tevfik Fikret, Servet-i Fünun, Eleştiri, Şiir, Türk Edebiyatı
* Doç. Dr. Düzce Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, recaiozcan@duzce.edu.tr, Orcid No: 0000-0002-7834-7691 Makale Gönderilme Tarihi: 16 Mart 2020 Makale Kabul Tarihi: 10 Nisan 2021 Makale Türü: Araştırma Makalesi
1
