simgelerle açıklanmaktadır. Levi-Strauss ve Geertz, mitlerdeki simgesel tanımlamaların, ortak bir örüntü şeklinde kurgulandığını belirtmiştir. Diğer bir ifade ile mitlerin ve efsanelerin ortak özelliğinin simgelerle belirtilmiş olmasıdır. Bu şekliyle mitos ve efsanelerin ortak yapısı, arzu edilen bir nesneyi ya da bir eylemin akışını tanımlayabilmesi; ayrıca toplum içindeki varsayılan çelişkileri ya da olumsuzlukları bertaraf edebilecek ve onları belirli bir ilkeye ya da kurala göre açıklayacak simgeleri ortaya koyabilmesidir (Bates,2009:442; Geertz, 2010).
Diğer yandan, konusunu oluşturan figürlerin günümüz tarihine yakın olması efsaneleri mitlerden ayırır. Mitler, ilkel kültürlerle özdeşleşirken, efsaneler günümüz toplumsal yaşamla daha uyum içindedir. Çünkü mitlerin kahramanları, çoğu durumda tanrı ya da yarı tanrıdır. Oysaki efsanelerin kahramanları olağanüstü özellikler sergilemesine karşın, tanrısal veya yarı tanrısal özellik göstermemektedir. Bu özelliğiyle mitlerde bulunan fantastik öğelere efsanede çoğu kez rastlayamayız. Dolayısıyla efsanelerin, mitlere göre daha gerçekçi motiflerle donatıldığını söyleyebiliriz (Seyitoğlu,2005:14; Sakaoğ1u,2009:34).
Efsanelerin oluşum kökenine yönelik mitolojik, tarihsel, dinsel ve fantastik olmak üzere birden fazla unsur kaynaklık eder. Bir efsanenin ortaya çıkışı; sadece mitolojik veya mitolojik ve tarihsel ya da tüm unsurların bir araya geldiği bir anlayışın ürünü olarak ortaya çıkabilir. Efsanenin mitolojik kaynağını hem inanış biçimleri (kutsal olma niteliği) hem de fantastik öğeler oluşturabilir. Aynı zamanda, bir kısım efsanelerin tarihsel köklerinin bulunması, kaynağının mitlere göre daha yakın geçmiş ile bağlantılı olduğuna yönelik bilgi verir. Keza konuları arasında dini ya da hayali öğelerin yer alması onun efsane olmasını sağlayan diğer bir niteliğidir.
Genel anlamda baktığımızda efsanelerde dört ana özellik bulunur. Bunlar: (i) Kişi, yer ve çeşitli olayları anlatırlar (ii) anlatılanların inandırıcılık özelliği bulunur (iii) çoğunlukla şahıs ve olaylarda olağanüstü özellik görülür (iv) efsanelerin belirli bir şekli yoktur; kısa ve konuşma diline yer veren bir anlatım tarzı vardır (Sakaoğlu, 2009: 20- 21). Dolayısıyla, efsaneyi anlatanlar ve dinleyenler efsanede sözü geçen hadiselerin bir şekilde olmuş olabileceğine inanırlar. Gerçeklik unsurunun yanında efsaneler, kutsallık ve olağanüstülük niteliklerine sahiptir. Efsaneler üzerine çalışmalarıyla bilinen diğer bir araştırmacı olan Seyitoğlu ise efsanelerin genel özelliklerini şu şekilde sıralamıştır: (i) Efsaneler, gerçek ve doğru olduğu inanışı üzerine kurgulanmıştır (ii) efsaneler bilinmeyen, esrarengiz olayları anlatırlar; bu nedenle olağanüstü unsurları konu edinirler (iii) efsaneler, mitlerin modernleşmiş şekli olarak kutsal özellikleri bünyesinde barındırırlar (iv) bir efsane, mutlaka bir inanç unsuru barındırmakla birlikte, yukarıda varsayılan diğer unsurların hepsini taşımayabilir (Seyitoğlu, 2005:13,22). Özetle efsanelerde olağanüstü olaylar, toplumun beklentileri, inanışları, mücadeleleri ve belki de olması istenen ideal kişilik(ler) bulunur. Bu anlatılanlar içerisinde ise biraz fantastik biraz tarihi biraz da gerçeklik payı vardır (Ergun,1997: 41-45).
III. Anadolu Efsanelerinden Örnekler
