İl AFAD Müdürü, İl Göç Müdürü, kolluk temsilcileri, yerel yönetim temsilcileri, Ziraat Odası Başkanı vb. temsilcilerin katıldığı bir komisyon kurulmuştur.
Bu genelgeyle birlikte çay ve fındık üretiminin merkezi konumunda bulunan Karadeniz illerinde Covid-19 salgınına karşı alınacak önlemlerin “tarımsal üretimin sürdürülebilmesi” yönünde nasıl uygulanacağı konusunda tartışmalar da başlamıştır. Bu dönemin hemen başında, 9 Nisan 2020 tarihinde Giresun Valisi başkanlığında ilgili kamu kurum ve kuruluşları ve meslek odaları temsilcilerinin katılımıyla bir komisyon oluşturulmuştur.3 Komisyon, öncelikli olarak tarımsal üretimin kesintiye uğramaması için ihtiyaç duyulan işgücünün her ilin kendi imkânlarıyla karşılanması amacıyla çalışmaya başlayacağını duyurmuştur. İhtiyacın yerel olarak karşılanamaması halinde ise tarımsal üretimin sürekliliğinin sağlanabilmesi için, öncelikle çevre illerden mahalli tarım işçileri ve sonrasında mevsimlik gezici tarım işçilerinden faydalanılacağı duyurulmuştur. Bu durumda işçilerin gelmesi, valiliğin belirleyeceği iller arasından, işçilerin geleceği il valiliklerinin izin verme koşuluna bağlı olarak gerçekleştirilecektir. Böylece fındık hasat zamanı geldiğinde Giresun’a yalnızca Şanlıurfa ve Adıyaman’dan gelen işçilerin kabul edileceği karara bağlanmıştır. 15 Nisan 2020 tarihinde Sakarya Valiliği’nce düzenlenen kurul toplantısında ise ihtiyaç duyulacak işgücü ihtiyacının, kalifiye olması şartıyla sadece Batman, Diyarbakır, Mardin ve Şanlıurfa illerinden karşılanmasına karar verilmiştir.4
Seyahat sınırlamalarının ilgilendirdiği bir diğer topluluk ise “gurbetçi üretici” olarak anılan fındık bahçe sahipleridir. Bu topluluk, fındık üretimi yapılan il/ilçe dışında ikamet ettikleri ve genellikle fındık bahçeleri 65 yaş üstü ebeveynlerinin üzerine tapulu ve kayıtlı olduğu için gerekli belgeleri alamamakta ve şehirlerarası seyahat engeline takılmaktadırlar. Bu nedenle de hasat zamanı öncesi yapılması gereken gübreleme, ot temizliği, fındık ocağı dip temizliği gibi kimi işlerin nasıl yapılacağı konusunda önemli bir belirsizlik oluşmuştur. Sözgelimi, Ordu ilindeki bir Ziraat Odası başkanı, 10 Nisan 2020 gibi erken bir tarihte seyahat edemeyen bahçe sahiplerinin gübreleme ve benzeri işlerini tamamlamak üzere ilçede ekipler oluşturduğunu dile getirmiştir.5
Özellikle Ordu, Trabzon, Giresun ve Rize’de çay ve fındık hasat sezonu için işçi sorunu yaşanacağına dair haberler 2020 Mayıs ayı başından itibaren yaygın olarak dile getirilmeye başlanmış, medyada sürekli haber konusu olmuştur.6 Ziraat Mühendisleri Odası Ordu Şubesi, fındık bahçe sahiplerinin bu konudaki belirsizlikler nedeniyle bahçe sahiplerinin yere serilen file/tül yöntemiyle fındık toplamak konusunda kendilerine çok sık başvuru yapmaya başladığını açıklamıştır.7 Gürcistan Uluslararası Yabancı Yatırımcılar Derneği’nin Ordulu başkanı ise çay ve fındık hasadında işgücü sorunu yaşanmaması açısından sınır geçişlerinde hızlı Covid-19 testleri uygulanmasını önermiştir.8
Ordu Büyükşehir Belediye Başkanı, yaşanan belirsizliğe karşı, 20 Mayıs 2020 tarihinde “Fındık Dalda, Aklın İşçide Kalmasın” adını verdikleri projeyi, “Oluşturacağımız platform ile bahçe sahipleri ve işçiler için kazan-kazan dönemi başlatıyoruz” sözleriyle kamuoyuna duyurmuştur. 1 Haziran 2020’de başvuruların başladığı proje kapsamında Ordu ili yerelinde işgücü arzı ve talebinin buluşturulması amaçlanmaktadır.9 28 Mayıs 2020 tarihinde ise, Ordu İkizce Ziraat Odası, Gürcü işçilerin çay hasadına gelememesi nedeniyle çay hasadı için yoğun bir işgücü talebi almaya başladıklarını, salgın nedeniyle ekonomik kayba uğrayan yöre insanlarının çay hasadına yöneldiğini ama işgücü arzının yetersiz kaldığını
52
