Grafik 4 Fındık Hasadında Çalışan İşçilik Tipolojileri
1
2
Ücretsiz Aile İşçiliği
Mahalli / Yerli İşçi
Kendi bahçesinde ve/veya tarlasında, kendi ürünü için çalışan ve bunun karşılığında bir ücret almayan işçilik tipine, ücretsiz aile işçiliği denir.
Tarımsal üretim süreçlerine ekonomik gelir elde etmek amacıyla katılan ve bulunduğu il, ilçe, köy, mahallede gündüz tarlada veya bahçede çalışan, akşam ise genellikle sürekli yaşadığı yere, evine geri dönen ama nadiren iş bitimi süreci için geçici olarak çalıştığı bölgede konaklayan işçidir.
Tarım aracısı: Tarım aracısı, tarım mevsiminin ya da hasat döneminin başladığı zamanlarda, işgücüne ihtiyaç duyan tarım işverenine işgücü, iş arayan tarım işçisine de iş bulmada aracılık eden gerçek veya tüzel kişidir. Tarım aracısı genellikle “elci” veya “dayıbaşı” olarak adlandırılmaktadır. Mevsimlik tarımsal üretim süreçlerinde işveren ile işçiyi bir araya getiren, bunun karşılığında ücret, komisyon alan, iş süresince işçilerin başta çalışma olmak üzere günlük yaşamsal koşullarının temini ve ihtiyaçlarının karşılanmasında önemli roller üstlenen kimselerdir. Tarım aracılarının resmi olarak çalışabilmesi için, herhangi bir ilin İş Kurumu İl Müdürlüğü’ne başvuru yaparak çalışma izni belgesi almaları gerekmektedir. Çavuş: İşçi gruplarının bazılarında görülen ‘çavuş’, işçilerle birlikte çalışmakla birlikte, onların her türlü sorunları ile ilgilenen ve işçi grubunu yöneten grup lideri görevindedir. Genellikle çift yevmiye alır. Çuvalcı: Toplanan fındıkları çuvallara doldurarak, çuvalların ağzını dikme görevini üstlenen işçidir.
3
3.1
3.2
Yemekçi: İşçi grubu ile bahçeye gitmeyerek konaklama alanında kalan, bu süre içinde de işçiler için akşam yemeğini hazırlayan kişiye yemekçi denir. Katırcı/Taşıyıcı: Bahçede toplanan fındıkları bahçeden harman yerine, harman yerinden depoya taşıyan ve bu görevi üstelenen kişiye denir.
47
Mevsimlik Gezici Tarım İşçisi
Sürekli ikamet ettiği yerden (il, ilçe, köy, mahalle) ekonomik gelir elde etmek amacıyla ayrılarak bir başka yerleşim yerine seyahat ederek burada tarımsal üretim süreçlerine en az bir gün süreliğine katılan, ancak sürekli bu işte çalışmayan (geçici) kişiyi tanımlamak için kullanılmıştır. İşçi aileler bulunduğu yeri belli bir süre için terk ederken, gittikleri yerde de belirli sürelerde ikamet etmektedirler. Mevsimlik gezici tarım işçileri genellikle bir tarım aracısı işbirliğiyle çalışmakla birlikte, kendi uğraşı ve bağlantıları sayesinde tarım aracısıyla işbirliği yapmaksızın çalışan mevsimlik gezici tarım işçileri de bulunmaktadır. Mevsimlik gezici tarım işçileri ikiye ayrılmaktadır.
Yabancı Göçmen İşçi
Mevsimlik gezici tarım işçiliğindeki göç sürecini bir ülkeden farklı bir ülkeye giderek daha geniş kapsamda gerçekleştiren tarım işçileri, yabancı göçmen işçi olarak tanımlanmaktadır. Fındık hasadı için büyük oranda Gürcü, Azeri ve son yıllarda Suriyeli ve Afgan mevsimlik gezici tarım işçileri bulunmaktadır.
Yerli Göçmen İşçi
Aynı ülke içerisinde şehirler arası göç sürecine katılan ve bu hareketliliği farklı mevsimlerde iş olanaklarına bağlı olarak tekrarlayan, ülke vatandaşı olan tarım işçisi, yerli göçmen işçi olarak tanımlanmaktadır.
