149
Bir hafta sonu Isaiah’ın köyüne gittik. Onun ihtiyar babası, 40 yaşında olanlara Kamerun’da ihtiyar diyorlar, 50 yaşındakiler ise çok yaşlı, eski Oku dağ ormanında yaşıyordu, adeta bir aslan gibiydi. Yöre fakir ve izole kalmıştı. Oku ormanı bir trajedi yaşamıştı. Oku’daki dağcılar, özellikle kadınlara ısrarla ağaçları kesmelerini, yerine sulak alanlar yapmalarını çünkü oralarda sebze, özellikle de patates yetiştirebileceklerini söylemişlerdi. Merkezden izin gelince ormana dozer ve kepçe girmişti. Sonra herkes pişman olmuştu. Çünkü heyelan başlamıştı ve her yıl seller tarlalara ve köylere zarar veriyordu.
Başka bir hafta sonu Isiah Tammanjong beni başka bir bölgeye götürdü. Arabayı yolda bıraktık. Ormanın içinde sadece taşlı yollar vardı, orada küçük dereler içinden çok zor yürüyorduk. Bir saat sonra bir yaylaya çıktık. Hayatımda bu kadar güzel bir yayla görmemiştim. İngiliz bir aile sömürge döneminde orada bir at çiftliği kurmuştu. Güzel bir taş ev vardı ve boş olduğu için içine girdik. Evin salonunda büyük bir şömine bulunuyordu. O küçük yayla o kadar güzeldi ki, öyle bir yeri sadece 1994 yılında Artvin-Borçka’da gördüm. Böyle yerler görmek insanın morali için her zaman iyi bir ilaç gibidir. Orada Isaiah’a, “Ben yakında Kamerun’dan ayrılıyorum. Sen bana çok değerli bir armağan verdin. Bu manzarayı hiçbir zaman unutmayacağım,” dedim. Yayladan dönüşte bana ahşap bir heykel hediye etti. Bu heykel Oku köyünün ormanındaki ağaçlardan yapılan bir ahşap çanaktı ve üstünde bukalemun vardı. Bukalemun onun üyesi olduğu kabilenin kutsal putuydu. Bu tahta heykel şimdi Amsterdam’daki evimde bulunuyor.
Afrika’da geçirdiğim bu beş sene yeterliydi. 1983 yazında Cenevre’de ILO’nun merkezine gittim ve sağlık testi yaptırdım. Sağlıklıydım. Sonra uzmanlara çalışmalarımla ilgili brifing verdim. ILO personeli emeklilik ofisine de gittim. Oradaki orta yaşlı İsviçreli adam bana Amsterdam’ın merkezinde ucuz bir ev veya depo alıp restore etmemi önerdi. 40 sene sonra o evin çok değerli olacağını söyledi.
Mr. Isaiah Tammanjong, 1982. Bu eğitmen kooperatif eğitim ve yayım işlerimi çok kolaylaştırdı. Karizmatik, çalışkan ve güçlü biriydi. Bir antropolog için ideal bir iş arkadaşı. Kendi âdet ve kültürlerini açık bir şekilde anlatıyordu. Isaiah Tevrat’ta bir peygamber ismi; çok yolculuk yapan kişi anlamına geliyor.
Kendisi yurt dışına gitmek için istekliydi. Ancak onun patronu ben referans vermeme karşın ona izin vermedi. Onun gibi iyi bir elemanı hep yanında tutmak istedi.
