102
aliyetleri için kendisi para yaratmıyor, faaliyetlerin finansmanı her ülkenin mali katkısıyla yürütülüyor. Eğer bu mali ve siyasî destek olmazsa BM sadece sembolik, büyük bir şemsiye olarak kalır. Cenevre'de ILO personeli arasında çok eski mülteciler gördüm. Şili'den diktatör Pinochet'nin baskısından kaçarak İspanya ve Fransa'ya sığınan pek çok kişi vardı.
Ayrıca merkezdeki Afrika kalkınma projeleri çoğunlukla Fransız, Belçikalı ve İngilizler, yani Afrika'daki eski sömürge sahipleri tarafından yürütülüyor. Bu yüzden o yıllarda çoğunlukla o ülkelerin uzmanları Afrika'ya gidiyorlardı.
Ben, Burundi'nin başkenti Bujumbura'da işe başladım. Burundi'deki ilk patronum bir Şililiydi: Helio Yaniez. Allende'nin zamanında Şili'nin başkenti Santiago'da Kooperatif Bakanlığı'nda çalışmış bir sosyolog. Ülkesindeki korkunç olaylar sırasında ailesiyle beraber Paris'e kaçmış. Daha sonra ILO, kooperatif uzmanı olarak onu Burundi'ye göndermiş.
Den Haag'daki bir memur bana, "Afrika'daki fakir, izole ve az gelişmiş bir ülkeye gidiyorsunuz. Evli misiniz ya da kız arkadaşınız var mı?" demişti. Ben de, "Kız arkadaşım var," dediğimde, "Onunla evlenip, beraber oraya gidin; çünkü tek başına orada yaşam çok zor olur. Orada misyonerler çok muhafazakârlar ve bekârlığı hor görüyorlar," demişti.
Bunu ilk defa duyuyordum. Afrika'da çok sayıda misyoner var ve oldukça etkililer. Burundi'de kırsal alandaki misyonerlerden çok şeyler öğrendim. Burundi'nin tamamı 28 bin kilometrekare. Konya ilinden daha küçük. Ülkede dört milyon kişi yaşıyor. Ruanda ve Burundi, o iki küçük ülke, Nil Nehri'nin başlangıç yerinde bulunuyor ve de Afrika'nın en yoğun nüfusa sahip ülkeleri. Benim bulunduğum zamanlarda nüfusun çok büyük kısmı kırsal alanda yaşıyordu. Ülkede yalnızca 200 kilometreye yakın asfalt yol bulunuyordu. Devlet bütçesinin yarısı eskiden ülkeyi sömüren Belçika'dan geliyordu.
Burundi, Afrika'daki ırk ve kabile çatışmasına önemli bir örnek sayılabilir. Tutsi'ler, uzun boylu, esasen Etiyopya ve Somali'den gelen zenci bir Arap. Hayvancılık, inek çobanlığı yapan bir toplum.
