Bu vaziyete göre bulunan çarel, emri vakileri beklemeden derhal siyasî ve askerî harekete geçmek. Bunun için elde bulunan şahsiyetlerle bir içtimada seri bir karara vasıl olmak.
İkinci fikir: Anî bir tehlike melhuz değildir. Çünkü İlilâf devletleri barbarlara karşı harp yaptıklarını senelerce cihana haykırmış iken ve kaybolmuş milletlerin mevcudiyetleri yeniden ortaya çıkarılırken ve bu işler Vilson prensipleriyle dahi teyit olunurken Türk milletinin istilâ veya imhası varit olamaz.
Gerçi bizi acele ve tehlikeli bir karara sevk ile kendimizi inhilâle sevk için bu kabil propagandalar yapılıyorsa da gerek gazetelerden ve gerek ajanslardan toplanan malûmat ve İtilâf ordularının veziyeti bu tehlikeyi göstermiyor. Şu halde bu mütalâanın istilzam ettiği tedbirde istical edip mevcudiyetimizi elimizle tehlikeye düşürmiyerek millî hükûmet nüvesini halka çıkartmak ve sulh yasamızın tecellisine göre icap ediyorsa onu reddedecek kabiliyet ve kudrette millî hükûmet ilân etmek.
İşte aşağıdaki vesikalardan işbu iki zıt zihniyetten doğan Erzurum ve Sivas kongrelerinin mahiyetleri tecelli edecektir.
Zata mahsustur
16.6.335
1 — Konyada ordu müfettişi Cemal Paşa hazretlerine vukubulan iş'arıma cevaben Yunan işgaline ve İtalyan ve Fransız ve İngiliz kuvvetlerinin tecavüzatına karşı mukavemete karar verdiğini ve ihzaratın bura göre yapılmakta olduğunu kâfi derecede esliha, mühimmat ve sair iaşenin mevcut bulunduğunu ve kıtaat mevcutlarının tezyidine
