Sayfa:İşlevselcilik Açısından Kuyu Motifinin Türk Kültürü, Edebiyatı ve Sinemasına Yansımaları.pdf/4

Vikikaynak, özgür kütüphane
Bu sayfa doğrulanmış
folklor / edebiyat



  Giriş
  Türk kültüründe geçmişten günümüze önemli bir yeri olan kuyu, genellikle su ihtiyacınınkarşılanması amacıyla açılan, zemininde su birikintisi olan derin çukuru ifade etmek içinkullanılan bir kelimedir. Kuyu kelimesinin “kudug, kudhug, kuyug” şeklinde zaman içindedeğişerek günümüzdeki kullanımına ulaştığı tahmin edilmektedir (Ögel, 1978). 11. yüzyılda,Kaşgarlı Mahmud tarafından kaleme alınan Divanü Lûgat-it Türk’te kelimenin “kudhuğ” (Kâşgarlı, 2013/I), “kuduğ” (Kâşgarlı, 2013/III) gibi kullanımları olduğu görülür. Su kuyularının dışında, yiyeceklerin tazeliğini muhafaza edebilmesi için kullanılan kuyular da vardır.Bunların dışında, suç işleyenlerin ağır şekilde cezalandırılması için yapılan özel kuyular damevcuttur. Osmanlı döneminde ağır ceza mahkûmlarının hapsedildiği kuyu şeklinde zindanlar bulunduğu (Yıldız, 2015), benzer kuyuların Asya’dan Avrupa’ya pek çok yerde degörüldüğü tarihi kaynaklarda yer alır. Ceza amaçlı kuyular, halk anlatılarında ve yazılı edebiyatta da varlığını sürdürür. Alıp Manaş, Edigey ve Alpamış destanlarında kahramanların

284