D. ERSUN KAREFAD, ÇKÜ Edebiyat Fakültesi Dergisi / Journal of the Faculty of Letters Cil/Volume; 9, Sayı/Number: 1, (Nisan/April 2021) 1-13 (Atıf için/To cite).
Giriş
Giysi ile vücudu örtmenin ardında yatan en temel sebepler insanların fiziksel, psikolojik ve sosyokültürel ihtiyaçlarıdır. Başlangıcında vücudu örtmek amacıyla geliştirilen pratik, zamanla toplumun gerekliliğine göre değişim göstermiştir. Başlangıç aşamasından günümüze kadar olan süreçte giysilere çeşitli anlamlar yüklendiği görülmektedir. Günümüz örneklerinde de bu durum açıkça görülebilmektedir. Herhangi bir anlam barındırmayan sıradan giysiler giyilebildiği gibi toplumsal statüye göre değişim gösteren anlamlara sahip elbiseler de giyilmektedir. Geçmişte de günümüz örneklerinde olduğu gibi statü durumunun gerekliliği elbise giyiminde çeşitliliğe yol açmıştır. Örneğin Roma Döneminde günlük yaşamda sıkça giyilen ve bir statü durumu belirtmeyen giysi palliumdur (Ersun, 2019: 21). Buna karşın toga ise sadece Roma vatandaşlığı ayrıcalığına sahip kişilerce giyilebilen ayrıcalıklı statü durumuyla ilişkilendirilen bir elbisedir (Smith, 2006: 36, 100; Fejfer, 2008: 184). Toga elbisesine eklenen erguvan renkli yaka hattı, elbise altına giyilen gömlek, botlar ya da elde taşınan ikonografik objelerle giyen kişinin statü durumu belirtilmektedir. Günümüzde bu durum hâkim ve öğretim üyelerinin cüppeleriyle kıyaslanabilir. Her iki meslek kolunun giymiş oldukları cüppelerde statü amaçlı yaka temsillerinin varlığı görülmektedir. Toga elbisesinde de üst düzey yetkililerin ayrımına praetexta (Niemeyer, 1968: 46) ya da lorum (Gehn, 2012: 63) adı verilen yaka bileşenleriyle varılmaktaydı. Benzerlik bu bağlamda geçmişten gelen bir geleneğin devamlılığı niteliğinde yorumlanabilir. Ephesos togalı heykelinin senatör kimliğini elbise altına giymiş olduğu calceus senatorius (senatör botu) doğrulamaktadır. Senatör kişiliği doğrulanan esere benzer örnekler yardımıyla tipolojik ve stilistik değerlendirmeler ışığında tarihlendirme önerisi getirilmektedir.
Eserin Bilgileri
Eserin Envanter Bilgileri
Efes Müzesi Envanter Numarası: 2021
Buluntu Yeri ve Yapısı: Ephesos, St. Paul Tepesi
Ölçüler: Y. 133 cm; G. 55 cm; D. 31 cm.
Malzemesi: Orta grenli mermer
Tarihlendirme: Erken Antoninler Dönemi (Geç Traianus-Erken Hadrianaus Dönemi)
