Koku Duyusunun Diğer Duyulardan Farkı Ve Farklılığın Evrimsel Perspektifle Değerlendirilmesi/Duyuları İşleme Sürecinin Anatomik Yapısı
5. Duyuları İşleme Sürecinin Anatomik Yapısı
Beynin işlem yapması nöron demetlerinin aktivitesi ile gerçekleşmektedir. Nöronlar hücre gövdesi, dentrit ve akson kısımlarından
oluşur. Nöronların iletişim kurması sinaps ve sinapslar arası boşluklar ile
gerçekleşmektedir. Dış dünyadan gelen bilgilerle dentritler sayesinde fiziksel bağlantı kurulmakta ve kortikal bağlantılar aracılığıyla hipokampus ve amigdalaya ve sinir sisteminin diğer yapılarına ulaşmaktadır. Bu şekilde
koklama, görme, tatma ve hissetme ile uyaranların anlamlandırılması, beyinde
kodlanması, gruplanması, bilgilerin saklanması ve tepkinin oluşması mümkün
hâle gelmektedir (Keleş vd. 2006: 75).
Nöroanatomi beyni dört temel bölüm olarak sınıflandırmaktadır. Her
ne kadar loblar birlikte çalışsa da bazı zihinsel süreçlerde belli bir bölge öne çıkmaktadır. Görsel girdinin işlenmesinde oksipital alanlar öne çıkmaktadır. Temporal lob kulaktan gelen bilgiyi işleyen ve görsel bilginin zihinde tutulmasından sorumlu olan bölgedir. Koku alma soğanı da bu bölgede yer almaktadır. Parietal loblar bilinç, dikkat ve matematiksel düşünme ile ilgili işlevleri üstlenmektedir. Frontal loblar planlama, davranış, karar verme, duyguların işlenmesi ve kişiliğe yön veren belleğin oluşması gibi
mekanizmaları yürüten yüksek kortikal işlevlerin merkezidir (Keleş vd. 2006:
73).
Talamus koku dışında diğer tüm duyu organlarından gelen verilerin
kontrol edildiği bilginin düzenlenmesi ve dikkatle ilgili bilişsel süreçleri
yöneten yapıdır. Bazal çekirdekler gündelik davranışların düzenlenmesinde
görev almaktadır. Limbik sistemin parçaları olan hipokampus ve amigdala
savaş ya da kaç davranışını yöneten yapılardır. Hipokampus alınan verilerin
içerik analizi, geçmiş yaşantılarla karşılaştırma, bilginin depolanması
sürecinin yürütüldüğü merkezdir. Amigdala duyguları tanıma ve ifade etme ile
ilgili görev alan alandır. Amigdala duygusal yönü olan içeriğin hipokampus
tarafından daha canlı şekilde depolanmasını sağlamaktadır (Keleş vd. 2006:
72). Koku ile kodlanmış belleğin daha canlı anılardan oluşması bu kortikal
bağlar sayesinde olduğu kabul edilmektedir.