Erzurum'daki Ermenilere ilişkin resmî yazışma - 13 Eylül 1914

3 ncü Ordu Komutanlığına

Pasinler kazasının Bozviran köyü civarında oturan Ermeni köyleri sakinlerinin durumlarının incelenmesi konusunda, o taraflara gönderilmiş olan sivil polis memurluğundan bazı bilgileri içeren yazının sureti komutanın görüşleri alınmak üzere Ek’te sunulmuş ve içeriğine göre araştırılarak gereğinin yapılması konusunda adı geçen kaymakamlığa tebliğ yapılmıştır. Emir ve müsaadelerinize arz olunur.

13 Eylül 1914

Erzurum Vali Vekili

Defterdar

Rusya’da bulunduğum sırada, gerek doğu illeri meselesinin ve gerekse Kafkasya’da ortaya çıkan ufak tefek meselelerin çözümünde, Rus Hükûmetinin Ermenilere çok güvendiğini ve onları kendi tarafına çekerek doğu illeri adını alan Doğu Anadolu’da, istediği zamanda bir ayaklanma ve karışıklık çıkararak bu şekilde iç işlerimize müdahale ile devletimizi sıkıştırmak amacını güttüğünü, resmî ve gayriresmî olarak duymuştum. Bu amaç için pek çok para harcayan Rusların, Ermenileri her durumda kendi tarafına çektiğini ve Ruslara karşı Ermeniler arasında uyanan bu tutkunun bizim topraklarımızdaki Ermenilere de bulaştığını yine Petersburg’da bulunduğum son zamanlarda öğrenmiştim. Bu sebeple, Pasinler kazasındaki Ermenilerin durumuna dair polis tarafından verilen raporları dikkate değer bulduğum gibi, bütün doğu illerindeki Ermenilerin büyük bir kısmının da, aynı duygu ve düşüncede oldukları şüphesizdir. 1 nci Şubeye teslim edildi.

14 Eylül 1914