Bitlis'in istilasına şahit olan polis memurunun ifadesi
Bâb-ı Âlî
Dâhiliye Nezâreti
Emniyet-i Umûmiyye Müdîriyeti
Bitlis Vilâyeti mürettebatından olup muvakkaten Mardin’de müstahdem polis me’mûru dokuz numaralı Yasin Efendi bin Hacı Mehmed Efendi’nin ba’de’t-tahlif görülen lüzuma binâ’en ahzolunan ber-vech-i zîr ifâdesidir.
Fî 19 Mayıs sene (1)332
Mardin Livâsı Komiseri
Ahmed Nazif
– Bitlis’in düşman tarafından istîlâsında orada bulundunuz mu?
– Evet orada idim.
– Ba’de’l-istîlâ Ruslarla Ermeni çetelerinin ahâlî-i İslâmiyye hakkında ne gibi bir mu`âmele veta`arruzları vukû` bulduğuna dâ’ir meşhûdât ve ma`lûmâtınızı mufassalan beyân ediniz.
– Bitlis istîlâ olunduğu gece, tahmînen sâ`at on râddelerinde karakolhânemde bulunuyordum. Hânemdenhemşîrem bir telâş ve heyecân içerisinde karakolhâneye gelerek düşmanın şehri istîlâ etmekde olduğunu ifâde eylemesi üzerine rüfekâmla berâber karakoldan hârice çıktığımızda yüz binlerce tüfeng ve mitralyözlerin tarrakaları işidiliyordu. Ahâlînin kaçmakda olduğunu gördüm. Efrâd-ı â’ilemi düşmanın ta`arruz ve tecâvüzâtından kurtarmak için bendeniz de â’ilem ile birlikde Bitlis’e yarım sâ`at ba’îd mesâfede kâ’in Arabköprü denilen mevki`e doğru yürümeğe mecbûr oldum. Arkamızdan düşmanın Kazak süvârîsiyle Ermeni çeteleri ve önümüzde piyâdesi kaçmakda olan ahâlî-i İslâmiyyeyi tevkîf ederek ateşinin te’sîrâtı altında büyük küçük, çoluk çocuk cümlesini katl ve süvârîlerinin atları ayağı altında ezdiriyordu. Binlerce ma’sûm kadın ve kızların kanlarını yerlere akıtdırarak ve Kazak atlılarının süngüleri ucuyla bir takım sabîlerin âh u enînleri semâları titretiyordu. Bu manzara-i fecî’ayı görenlerin ciğerleri parçalanıyordu. Düşmanın yed-i zulmünden âhar bir sûretle kurtulmuş olan bizim gibi bir kaç nüfûsun güç hâl ile nefsimizi tahlîse muvaffak olduk. Bu istîlâyı müte`âkib Van Polis Müdîri Vekîli Ser-komiser Vefik Bey, Van mürettebâtından olup o esnâda Bitlis’de istihdâm edilmekde olan Polis Me’mûru Ali ve Komiser Mu’âvini Süleyman ve Ağa Bey nâmında Remzi efendilerle Said Efendi ve Bitlis mürettebâtından Polis Me’mûru Hamdi ve Resul efendiler ve Bitlis Mahkeme Başkâtibi Şaban Vehbi Efendi ve ulemâ-yı meşhureden Molla Said-i Kürdî ve yirmi kadar talebeleriyle birlikde ve komşularımızdan tüccârândan Abdürrezzak bin Hacı İshak ve daha birçok kimseler Ermeni çetelerinin kurşun ve süngüleriyle fecî` bir sûretde parçalandığını görmüş isem de hüviyetleri hâtırımda kalmamışdır. Hatta istîlâdan kaçarken berâberimizde bulunan Komiser Mu`âvini Mehmed Vehbi Efendi ayağından mecrûh olarak arka ile mûmâ-ileyhi selâmete çıkardık. Ma`lumât ve müşâhedâtım bundan ibâretdir.
– Vermiş olduğunuz ifadeyi tasdîk ediniz.
– İmzâ ederek temhîren tasdîk ederim.
Fî 19 Mayıs sene [1)332
Bitlis mürettebâtından Mardin’de müstahdem
Polis Me’mûru
Yasin Abdi
Polis-i mûmâ-ileyh tarafından isticvâb edilmiş olduğundan ifâdesi tasdîk olıınur.
Fî Mayıs sene [1]332
Şükrü
|
Kaynak: Ermeniler Tarafından Yapılan Katliam Belgeleri I, 2001 (ss. 42-43). Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü 
İlk kez Osmanlı İmparatorluğu'nda yayınlanan bu çalışma devletin uluslararası telif anlaşmalarına taraf olmaması sebebiyle kamu malıdır. 
|