dünyadaki sorumluluğu üstlenir, yamyamlık ‘ilkel’ insanın ‘doğal’ bir davranışı değil, yaşama yönelik dinsel bir bakışa dayandırılmış kültürel bir tavırdır. Bitki dünyasının hayatta kalabilmesi için insan öldürmek ve öldürülmek zorundadır; ayrıca cinselliği en uç noktalara kadar sırtlanmalıdır: orji. (Eliade, 2017: 94) Christy ve Jacqualine Turner’a göre, Amerika’nın güneybatısında sürdürülmekte olan yamyamlık, M.S. 900 yılından beri devam etmektedir ve kökeni Meksika’ya dayanmaktadır. (Turner ve Turner, 1999: 13).
Halk anlatıları her ne kadar yamyamlığı olağan yahut olağanüstü kişilerce gerçekleştirilen bir eylem olarak ele alsa da, yamyamlığın halk anlatılarında tespitini yukarıda aktarılan bilgilere göre tespit etmek değildir. Öte yandan, anlatılar, bu hususta oldukça açıktır. Bir başka deyişle, insanüstü bir varlığın yahut herhangi bir insanın yamyamlık yapıp yapmadığı metin içinde doğrudan ve dolaylı anlatıma gitmeden açıkça ifade edilir. Bu nedenle söz konusu sınıflandırmayı anlatı dünyasına uyarlamak mümkün değildir.
Van’da İnsan Yiyen Kadim Bir Topluluk: Mirovharlar
Van’ın güneybatısında bulunan Çatak ilçesi, şehir merkezine 81 km uzaktadır. İlçeden yaklaşık 25 km uzaklıktaki Sözveren Köyü’nün (eski adıyla Sarnüsan veya Sarnos) mahallelerinden biri de halk arasında Mirovharan Köyü olarak bilinen Bahçıvan Mahallesi’dir (Taşaltı Mezrası). Bahçıvan Mahallesi, günümüzde civardaki yerleşim birimleri tarafından da “İnsan Yiyen Köyü” olarak bilinmektedir.
Muhammed Mihrî’nin Sudan’da kaydettiği yamyam topluluğu kabilei vahşiye-i merdüm hârâ olarak adlandırması gibi, yöre halkının (kimi anlatılarda 1000 yıldan fazla, kimi anlatılara göre ise 100 yıl önce) bu yerleşim biriminde, insan yiyen bir topluluğun yaşadığına inanmakta ve bu topluluk hakkında birkaç efsane anlatmaktadır. (Muhammed Mihrî, 2016: 185) Tespit edilen anlatılarda har (tekil), haran (çoğul) olarak geçen sözcük, Farsçada “yemek, içmek” anlamlarına gelen hôrden ””خوردن sözcüğünden gelmektedir (Etik, 1968: 168). Benzer bir biçimde “insan” anlamında kullanılan mirov sözcüğü de ( )مروFarsça merdüm “insan, halk, ahali” ( )مردومsözcüğünden (Etik, 1968: 384) ( مve )دharfleri atılarak oluşturulmuş bir kelimedir.
Yörede kaydedilen yamyamlık efsanelerinden birine göre, bu topluluk 1000-1500 yıl kadar önce, bugünkü Çataksuyu Çayı’nın karşı tarafında, dağlık kesimlerde ve çaya yakın yerlerde yaşamışlardır. Görünüşleri itibariyle herhangi bir olağanüstülük sergilemeyen bu topluluğa ait çeşitli kalıntıların da bulunduğu dikkati çekmektedir. Kalıntılar, yerleşim birimlerine ait olup tamamıyla taş yapılardan müteşekkildir. Bahçıvan Köyü’nde insan yiyenlere ait olduğu söylenen kırktan fazla yapı bulunmaktadır. Sözlü kaynaklara göre insan yiyen topluluğun yaşadığı dönemde Mirovharan Köyü’nün hane sayısı altmıştı. Mirovharlar Müslüman olmadıkları gibi, herhangi bir semavi dine de
6
