TÜRK TİYATROSU
Bir aralık “Sultan Selimi Salis" isimli bir piyesin kazandığı rağbetten sonra tarihî piyes yazmak merakı baş gösterdi, bütün Osmanlı padişahları bir bir sahneye çıkarıldı. Şahabettin Süleyman, Tahsin Nahit Beylerin müşterek yazdıkları “Kösem Sultan" piyesi Varyete tiyatrosunda Binemeciyan hey'eti tarafından temsil edildi.
Ali Naci Bey, Kösem Sultan piyesinin temsili münasebetile yazdığı tenkit makalesinde meşrutiyetin ilânından sonraki tiyatro hayatımız hakkında şunları söylüyor:
“Dört sene zarfında vaz'ı sahne edilmiş yüzlerce tarihi piyes bu zaman zarfında birer birer yırtılarak hufrei ihmal ve lâkaydiye atıldıktan sonra bugün elimizde şuunu güzeşteyi binnisbe daha canlı ve pürhayat izlerle temsil edecek ancak bir iki eser bulabiliyoruz. Meşrutiyetin hummayı mestisile sersemleşen, şaşıran beyinler o zamana kadar görmediği, işitmediği bir takım harekâtı kıyamiye ile sahnelerin bulandığını gördüğü zaman tabii bir besateti ruhiye ile bunları dinledi, sevdi ve alkışladı, sonra hepsi ilk tesirlerini kaybettiler. Elimizde bütün o dört senelik mazil hırafattan san'ata, ruha, hisse, hayale temas eder ancak iki piyes bulduk, biri "Selimi Salis", diğeri “Kösem Sultan"... (1)
Şahabettin Süleyman Bey, bazıları yine Tahsin Nahit Beyle müşterek, bazıları yalnız kendisinin olmak üzere birkaç piyes daha yazdı. Nigâr binti Osman Hanım “Girive" isimli bir piyes vücude getirdi (1912). Burhanettin temsil heyeti tarafından açık havada temsil edilen bu piyes hakkında Ahmet Mithat Efendinin uzun bir tenkit makalesi intişar etti.
Meşhur muharririn tenkit makalesi şöyle başlıyor:
Bir muvaffakiyeti edebiye—Temmuzun otuzuna müsadif olan pazar günü Fındık suyunda ilk defa olarak sahnei temaşaya vazedilen “Girive" zamanımızın muvaffakiyatı edebiyesinden olmasile bu vak'ayı meskütünanha bırakmağa gönlüm razı olamadı, “Girive" edibei muhtereme Niğâr Hanım Efendi Hazretleri taralından kaleme alınmış üç perdelik bir dramdır."
Ahmet Mithat Efendi tenkit makalesini şu kısımlara ayırıyor: Zemini vak'a, psikolojik intikat, teatral intikat, oyunun sureti icrası, halk üzerinde tesiri, netice. (2)
1908 meşrutiyetinden sonra tiyatroya ilk merak sardıran muharrirler arasında Kemal Emin ve Ahmet Nuretin Beyler de vardır. Kemal Emin Bey Viktor Hugonun Lukreçya Borciyasını dilimize çevirmiş, sahne teşekküllerile alâkadar olmuş, ciddî ve
(1) Rübap mecmuası. Sayı 33
(2) Zekâ mecmuası koleksiyonu. Sahife 233
83
