TÜRK TİYATROSU
Vizental Efendi, eşraftan Rasim Bey, Şakir ve İbrahim Efendiler Ahmet Vefik Paşa tarafından tiyatronun işlerini mürakabe ve himaye etmiye memur edilmişlerdi. Bunlardan İbrahim Efendi san'atkârlara Türkçe edebiyat ve inşat dersi verirdi. Birçok defalar Ahmet Vefik Paşa kendisi de provalarda hazır bulunur, artistleri tenkit eder, jestlerini tashih eder, kendilerine yol gösterirdi. (2)
Gedikpaşa tiyatrosunda sahneye çıkan ilk Türklerden Ahmet Neciple Hamit, devam etmemişler, bir zaman sonra tulûat kumpanyalarına geçmişlerdi. Gedikpaşanın san'atkâr Türkü Ahmet Fehim, orada tiyatro kapanıncaya kadar çalışmıştı, Gedikpaşa tiyatrosu kapandıktan sonrada rejisör Fasulyacıyanla birlikte Bursaya gitmiş, orada çalışmış ve Ahmet Vefik Paşa, Ahmet Fehimin inkişaf ve terakkisinde mühim bir âmil olmuştur.
1885 te Ahmet Vefik Paşa Bursa valiliğinden ayrıldıktan sonra Fasulyacıyan trupu da Bursayı terketmek mecburiyetinde kalmıştır. İstanbula gelindiği zaman heyet dağılmış, Fasulyacıyan Avrupaya gitmiş, üç sene sonra dönmüş, yeni bir heyet yaparak Samsuna gitmiş, 1891 de Tekirdağında temsiller vermiş, bir sene kalarak dönmüş, tekrar ermenice temsiller vermek arzusuna düşmüş, fakat seyirci bulamamıştır. Bunun üzerine Türkiyeden ayrılmış, sekiz sene Bulgaristan ve Romanya ermenilerine temsiller vermiş, Bulgaristanda hastalanmış, tedavi için Parise gitmiş, oradan İskenderiyeye geçtiği zaman orada 1901 senesinde sefalet içinde ölmüştür.
Tomas Fasulyacıyan Bursadan İstanbula döndükten sonra kaprislerine kapılmadan sebat ve intizam ile Türkçe piyeslerin temsiline devam etmiş olsaydı sahnemize hizmeti çok daha fazla olacaktı, fakat ruh itibarile pek serseri olması ve tekrar ermenice temsillere dönmek istemesi kendi aleyhine olmuş, Fasulyacıyan hayatının son senelerinde ehemmiyetini kaybetmiş, nihayet sefalete düşmüştür.
(2) Ahmet Fehim Efendinin hatıraları, İstanbul 1926. Vakit gazetesi koleksiyonu.
51
