YAKIN ÇAĞLARDA
Bey önce İhtiyar Onbaşı ismile bir piyes tercüme etmiş (1874), sonra üç telif piyes yazmıştır: Besa -yahut- Ahde vefa (1875), Seydi Yahya (1875), Gâve (1876).
Teodor Kasap Efendi de 1870 ten sonra fikir ve matbuat hayatımıza karışmış, Hayal ve Çıngıraklı Tatar isimli mizah gazetelerini çıkarmış (1872), tercüme ettiği tiyatro piyesleri Osmanlı tiyatrosunda oynanmıştır. Bu piyesler şunlardır:
Molyerden İscanarelle — İşkilli Memu (1873), Avare — Pinti Hamit (1873), Aleksandr Dümafisten Para meselesi (1874) Viktor Hügodan Ernani (1874).
1876 senesinde padişah Abdülâziz ölüp te beşinci Murat tahta çıktıktan sonra Kıbrıs ve Rodos menfileri de serbest bırakılarak İstanbula geldiler. Namık Kemalin ve Ahmet Mithatın menfada yazdıkları piyesler, Istanbulda imzasız olarak neşredilmişti. Ahmet Mithatın piyeslerinden “Ahzı sar" Osmanlı tiyatrosunda sahneye konuldu. Bu dört perdelik dram, avam denilen sınıfa mensup kimselerin de insan olduklarını, onların da yüksek hisleri olabileceğini söylüyor, zadegân sınıfının karşısına bir başka insan kütlesi koyuyordu. Ahmet Mithat Efendi itibarlı, “esaletli" bir gürcü ailesindendi, zadegândandı, bu itibarla “İntikam" piyesi pek ziyade iyi bir tesir bırakmıştı.
Ahmet Mithat Efendi Osmanlı imparatorluğu arazisindeki muhtelif unsurların âdetlerini gösterir piyesler de yazdı: Arnavutlar, Kürt kızı, Zeybekler...
Ahmet Mithat Efendi operetler de yaptı, hatta bunların notalarını da kısmen kendisi vücude getirdi. Zeybekler, beş perdelik musikili ve danslı bir eserdir. Çavuş isimli beş perdelik tarihî dramında Turan ve İran arasındaki eski siyai rekabetin hikâyesi sahneye çıkarılmıştır.
Merdut kız atlı yine beş perdelik bir dramile Ziyba isimli üç
Ahmet Mithat Efendi
49
