YAKIN ÇAĞLARDA
Eserin başında personnage şu suretle kaydedilmiştir:
Müştak Bey - Güvey, Kumru Hanımın âşıkı
Hikmet Bev - Müştak Beyin mahrem dostu
Kumru Hanım - Müştak Beyin sevgilisi ve Sakine Hanımın küçük hemşiresi.
Sakine Hanım - Müştak Beyin nikâhlısı
Ziba Dudu - Kılavuz
Habibe Kadın - Yenge
Ebüllâklâkatül'enfi - Sakine Hanımın nikâhını kıyan imam
Batak Ese - Mahalle bekçisi
Atak Köse - Mahalle süprüntücüsü
Bazı mahalleli, esnaftan...
Şinasinin eserinden sonra dilimizde yazılan ikinci piyes Ali Haydar Beyin “Sergüzeşti Perviz" isimli eseridir (1866).
“Sergüzeşt Perviz, manzumdur. Mevzuu trajiktir. Muharriri, eserine yazdığı mukaddimede “şiirimizde bir trajedi yolu açtım, ikmal ve intizamına bu yolda beni takip edeceklerin muvaffak olmalarını temenni ederim" diyor. Türkçe nazımda o zamana kadar görülmemiş bu cesarete birçokları isyan etti, fakat muharriri bu iptidaî eserinden sonra ikincisini neşretti. İkinci eserin mevzuu şudur:
Eski zaman hükümdarlarından İkinci Ersas isminde biri İran şahı Şapura karşı koymak için Bizans kayserinin yardımını ister, Ulariyus isminde birinin kızı olan Olimpiyat'la evlenir. Biraz sonra aldığı ikinci karısı ortağı Olimppiyad'ı kıskançlıkla öldürür.
Bu da iki perdelik manzum bir tiyatro idi. İsmi İkinci Ersastır. Acemice bir eserdir. Vezin, kafiye kusurlarından başka bir de henüz o vakit daha nazım dilimizde hüküm süren mananın en nihayet bir beyitte tamamlanması mecburiyeti bu eserlere garip bir çeşni veriyordu. Ali Haydar bundan sonra iki perdelik manzum Rüya oyunu komedisini vücude getirdi.
Bunun mevzuu da şudur:
Bir bey rüyasında Kalipsoyu görür. Uyandığı zaman bu rüyayı tabir ettirmek için bakıcıya haber gönderir, O sırada Ayyar isminde bir dalkavuk, beye büyük babasının öldüğü, mirasa konduğu haberini getirir. Bu parayı yemek için beyi alıp Arinkonun evindeki baloya götürür. Bey bu evde Marinko isminde bir kadınla eğlenmeğe başlar. Fakat bu sırada bakıcıdan haber gelir. Falcı, Marinko, Arinko ve Ayyarın beyi soymak için sözleşmiş olduklarını haber verir. Ayyarın plânı da bu suretle suya düşer. Bey gözlerini açar, paralarını yedirmez.
30
