YAKIN ÇAĞLARDA
I. Saray tiyatrosu gençleri.
II. Ermeni artistler, İtalyan rejisör.
III. Âli Bey ve arkadaşlarının teşebbüsü
Padişahın umumî eğlence yerlerine gitmesini hoş bulmıyan bazı eski kafalılar dedikodu yapmaya başlamışlar, bu gibi hareketlerin padişahlık ağırbaşlılığı ile uygun olmadığını söyleyip ortalığı karıştırmak istemişlerdi. Yenilik hareketlerini sever görünmekle beraber karakter itibarile zayıf olan Abdülmecit, bu dedikodular üzerine Beyoğlu tiyatrolarına gitmekten vazgeçti, Dolmabahçe sarayının silâhhanesinde Avrupalı mimarlara bir tiyatro binası yaptırıldı. Getirilen ecnebi san'atkârlar padişah ve saray mensupları için burada temsiller vermeğe başladılar.
Abdülmecidin Dolmabahçe sarayındaki tiyatroya getirttiği ecnebi opera ve operet heyetlerinin mızıkasını o zaman sarayda teşkil edilen “Hademei Hassai Şahane„ heyeti teşkil ediyordu. Sonraları saray mızıka ve orkestrasını vücuda getiren ve “Hademei Hassa„ heyetinden sayılan bir kısım bilhassa bu iş için hususî surette ve itina ile yetiştirilmekte idi. Garp musikisini o zaman Avrupadan getirtilmiş olan yüksek üstatlar bu gençlere öğretiyorlardı. Sarayda yetiştirilen bu istidatlı Türk gençleri, gitgide ecnebi sahne artistlerine ufak tefek rollerde pekâlâ arkadaşlık edebilmeğe başlamışlardı. Bu suretle saray tiyatrosunda ecnebi san'atkârların oynadıkları operalarda Türk gençleri de rol alıyorlardı.
Saray mızıkasının genç Türk san'atkârları, saray çevresi dışında Beyoğlunun müslüman olmıyan yerli, ecnebi aileleri arasındaki san'at eğlencelerine de davet ediliyorlardı. Bilhassa ötedenberi tiyatroya hususi bir alâkâ gösteren ermeni aileleri; genç Türk san'atkârlarını ehemmiyetle karşılıyorlardı. Otuz yıl evvel Fransada Türk tiyatrosu hakkında hususî bir sayı basmış olan La Revue Theâtrale mecmuasındaki makalesinde M. Adolf Talasso, diyor ki:
“Genç müslümanlar, kendilerini davet edenlerle çabuk samimi oldular,