Gamze SU, Esra BURCU SAĞLAM
görmek istiyorum ama bazı durumlar da... Onlardan uzak olmak istiyorum. Böyle zamanlarsa benimle ilgilenmediklerini düşünüyorum, rahatsız oluyorum. Acaba bana bakmak mı istemiyorlar diye düşünüyorum (K1B).
Katılımcılar aileleri ile ilişkilerinden bahsederken ebeveynlerinin kendi durumlarıyla ilgili yeterli bilgi ve eğitime sahip olmadıklarını ve bu nedenle kendileriyle hem yeterince ilgilenemediklerini hem de bu ilginin nitelikli olmadığını da belirtmişlerdir. Köyde yaşayan bireylerin eğitim düzeylerinin düşük olması, bilgiye erişimde gerekli şartları sağlayamamaları engelli bireylerin hayatlarına yön vermede, sosyal ilişkilerini oluşturmada ve sürdürmede yalnız kalmalarına, eğitim ve meslek hayatlarını ileriye taşıyabilecek bir noktaya ulaşmamasına neden olmuştur.
Babam daha çok ilgilendi, annem cahillikten ilgilenemedi (K4B).
Cahillik işte ben okumak istedim ama... Okutmadılar. Çiftçilik yaptım onun yerine (K4B).
Görüşmelerde katılımcı K4B, ailesi ve annesi ile kurduğu ilişkilerden bahsederken kızgın ve kırgın bir tavra sahipken, görüşmeleri uzaktan izleyen annesi ise sürekli olarak yere bakarak, katılımcıyı onaylayan bir tavırla sürekli başını sallamış, bazı zamanlarda ise hareketsizce sadece dinlemiştir.
Ameliyat olmuşum küçükken ama enfeksiyon kapmış evde (K5G).
Açıkçası ilkokul 3. sınıfta fark ettikleri için engelimi çok da üstünde durmamışlar hani çok da önemli değil diye (K2G).
Eş Seçimi ve Evlilik: Çekinme, Güvenememe, İstenmeme Duygusu
Cinsiyetinden dolayı kadın ve erkeğe yüklenen toplumsal roller, kadının ve erkeğin yaşamında sorunlar yaratırken kadınların ve erkeklerin bedenlerine ait özellikleri de toplumsal yaşamda ayrı bir sorun olarak görülmektedir. Bu sorunların oluşmasında engelli kadın ve erkeklerin toplumun "normal" olarak kabul ettiği bedensel, psikolojik standartların dışında kalması neden olmaktadır. Kadının bedensel/fiziki özelliklerindeki kısıtlılıklardan dolayı, ondan beklenilen eş olma, anne olma ve ev içi işleri yerine getirebilme gibi cinsiyete dayalı toplumsal rollerin "başarıyla" sergilenemeyeceğinin düşünülmesi toplumun engelli kadın olmaya yüklediği olumsuz anlamlara zemin hazırlamaktadır. Toplum tarafından erkeğe yüklenilen erkeklik, babalık, aileyi geçindirme ve koruma gibi rollerin gerçekleştirilmesindeki aksaklıklar ise engelli erkek olmaya yönelik olumsuz tutum, davranış ve düşüncelerin oluşmasına neden olmaktadır (Burcu, Kamanlıoğlu ve Şahin 2006, s. 4-5). Bu bağlamda engelli kadın ve erkeklerin eş seçimlerinde, evlilik hayatlarında bir takım sorunlarla karşılaştıkları söylenebilir.
Katılımcılar, karşı cins ile kuracakları ikili ilişkilerde engelli olmalarından dolayı kendi bedenlerine karşı güven duygusu geliştiremediklerini belirtmişlerdir. Bu durum karşı cins ile ilişki kurmalarında zorluk yaşamalarına, kurulan ilişkinin süreklilik taşımamasına ya da kurulan ilişki nedeniyle tepki görmelerine ve karşı cinse engelli bir birey olduklarını anlatmaktan çekinmelerine neden olmaktadır.
Kazadan sonra bir iki kişi ile tanışma oldu ama ben evlenmek istemedim, kendime güvenemedim (KIB).
Evlilik de nasıl anlatacağım diye düşünürdüm eşime. 2001-2002 de kız arkadaşım vardı, çekiniyordum ona söylemeye, nasıl anlatayım diye (K2G).
Bekârken bir kızla konuşurken çekiniyordum (K4B).
Burcu, Kamanlıoğlu ve Şahin (2006, s. 18), Engelli Bireylerin Eş Seçiminde Yaşadıkları Sorunların Cinsiyete Göre Karşılaştırılması başlıklı çalışmasında cinsiyet fark etmeksizin eş bulma ve evlenme sürecinde engelli bireylerin karşılaştıkları sorunları tespit etmişlerdir. Bu çalışmanın sonuçlarına göre engelli bireylerin evlilik ve eş bulma sürecinde karşılaştıkları sorunlar önem sırasına göre; 'karşı tarafın ailesinin zaman zaman da kendi ailesinin evliliği istememesi', 'başkalarının dış görünüşe önem vermesi', 'bireyi tanımadan fiziksel görünüşe göre yargılaması', 'toplumun kadın ve erkekten evlilik kurumuna dair rollerin (ev içi rolleri, kadınlık, erkeklik, annelik, babalık vb.) yerine getiremeyeceğinin düşünülmesi',
103
