BİRİNCİ GÜN
15 SONTEŞRİN 1943, PAZARTESİ
Umumi Hey'et
Açılma saati 10,,30
Türk Tarih Kurumu Başkanı Ord. Prof. ŞEMSEDDİN GÜNALTAY'ın açış nutku :
Büyük Cumhurreisimiz,
Sayın dinleyiciler;
Bugün engin olduğu kadar da derin ve gerekli bir ihtiyacı karşılamak için kurulmuş olan Türk Tarih Kurumu'nun, üçüncü kongresini açıyoruz. Söze başlarken, Kurum adına muhterem davetlilerle kongre heyetini derin saygı ve sevgiyle selâmlamakla şeref duymaktayım.
Sayın dinleyiciler,
Tarih, bir zamanlar sanıldığı gibi birbirleriyle ilişiği olmıyan veya tabiat üstü tesirlerle zaman zaman vücut bulan olaylar yığınından ibaret değildir. Prağmatik tarih, yerini artık genetik tarihe bırakmıştır.
Bugün kesin olarak biliyoruz ki, milletlerin hayatında gelişigüzel ve kendi kendine olmuş tek hâdise yoktur. Olan her şey, gizli veya açık sebeplerle kendinden evvelki olaylara bağlı ve onların neticeleridir. Nasıl ki bu hâdiseler de kendilerinden sonraki tarih oluşlarını yaratacaktır. Böyle olduğuna göre, bugünü kavramak, yarını sezebilmek için, dünü bilmek ne kadar lâzımsa, dünü anlamak için de daha evvelki zamanları aydınlatmak o kadar gereklidir. Bu itibarla tarihe milletlerin mukadderat levhası nazariyle bakabiliriz.
Fakat, tarih sade bir mukadderat levhası da değildir. Tarih aynı zamanda bir milletin yaşayış savaşında varlığını
