Edebiyat-ı sufiyye
İnsan nereden geldiği, niçün geldiği ve nereye gideceğiyle uğraşan mesalik-i fikretin kafesi akla yahud hisse hitab itdiklerine göre her halde iki şube-i tefekkürden birinin havzasına düşerler ki bunlardan aklı muhatab idinine « felsefe » ve her şeyden evvel hissi tatmin itmek isteyenine « edebiyat » dinir. Hakikatcu bir insanda isti'dad aklının yahud isti'dad hissinin galib olduğuna nazaran bi ona « filozof » yahud « müteşerri' » diriz. Bir adamda bu iki isti'dadın her ikisi de aynı derecede ve yüksek bir meretebe-i şiddetde ise, o zaman onda « tasavvuf » yani mysticisme dinilen hal meşhud olur. Daha açık bir ifade ile şöyle diyeceğiz: tasavvuf, en yüksek ma'nasıyla öyle bir haldir ki onda akıl kendi hududunu aşarak «sücud» oluyor, yahud « murakabe-i diniye » tedricen
